Şişmanlık cerrahisi için uygun adaylar kimler? Hafif kilolu ya da ‘Giydiklerim yakışmıyor’ diyen kişilere yapılmıyor. Çok net sınırlar var. Şişmanlık cerrahisi adayı olanlara ‘morbid obez’ diyoruz. Morbid obez, hastalık oluşturacak kadar şişman olmak demek. Kimlere şişman kimlere obez demek gerekiyor? Bir kişinin fazla kilolu olması onun obez olduğu anlamına gelmez. Mesela 100 kilo olan biri 2 metre boyundaysa kilosu normaldir. Şişmanlık-obez ayrımı için vücut kütle endeksini hesaplamak lazım.

Peki ameliyat morbid obezler dışındakilere yapılamıyor mu? 

Vücut kütle indeksi 35-40 arasında olanlara da yapılabilir. Ama bunun için aşırı şişmanlığa bağlı tip 2 şeker, yüksek tansiyon, karaciğer yağlanması gibi hastalıkların ortaya çıkmış olması lazım. Yoksa ‘5 kilo aldım’, ‘Belimde yağ birikti’ tarzı estetik kaygı oluşturan şişmanlık durumları konumuz kapsamı dışında. Ama dünyada deneyim arttıkça 35 rakamı 32’lere kadar iniyor.

Yaş sınırı var mı? Hastanın ergenlik çağını tamamlamış olması lazım. Yani 15 yaşından sonra yapılabiliyor. Üst sınırımız ise 60 yaş. Fakat hasta 63 yaşındaysa, genel sağlık durumu iyiyse, kalp problemi yoksa yine ameliyat yapabiliyoruz.

Ameliyat, hormonal hastalıklar yüzünden şişmanlayanlar için uygun mu? Hayır. Şişmanlığın dış nedenle yani fazla yemekten olması lazım. Cushing sendromu, böbrek üstü bezinin sorunları gibi hastalıklara bağlı şişmanlıkta ameliyat önermiyoruz. Zaten morbid obezitenin yüzde 99 sebebi fazla yemek. Ameliyat için bir başka koşulumuz kişinin ciddi bir psikiyatrik hastalığının olmaması. Bir de hastaların ameliyat kararından önce en az 6 ay kilo vermek için uğraşmış ama başarısız olması lazım. Çünkü morbid obezlerin yüzde 2 de olsa diyet ve egzersizle kilo verme olasılığı var. Ama morbid obezitede ciddi diyet, egzersiz ve psikolojik desteğe karşın giderilmesi gerçekten zor bir şişmanlık söz konusu. Hastaların yüzde 98’inde işe yaramıyor. Zayıflama ilaçlarıyla ise başarı oranı yüzde 10’u geçmiyor. Üstelik bu ilaçların çok ciddi yan etkileri var.

İradeyle kilo vermeleri çok güç öyleyse...  Aynen. Morbid obezlerle ilgili İsveç’te 1980’lerde başlayan ve 20 yıl süren bir araştırma var. Bin kişiye morbid obezite ameliyatı yapılmış, bin kişiye ise psikolojik destek, egzersiz ve diyetle yardım edilmiş. Araştırma sonunda ameliyat olanların daha uzun yaşadığı, diyetle uğraşanların ise daha erken öldüğü tespit edilmiş. Dolayısıyla ameliyat ömrü uzatıyor.