Önsöz: “İnsanları hep birlikte tek biçimli kütleler olmaya zorlayan bütün kurumlar, şimdi, dünyanın eski çağlarınkinden çok daha zararlıdır.”

“Nikolas rahat uyu. İnşallah çabuk olup bitmiş ve sana çok acı çektirmemişlerdir. Senin idamın için önemli bir tarih seçmişler. Elçilikler hangi yabancı bayrağı çektiler acaba?

Sen, küçük, zayıf, kuru, az patlak mavi gözleriyle geri kalmış Endülüs köylüsü, zavallı ve çaresiz olanlardan biriydin. Bu kitap sana ithaf edildi. (İspanya’da Ölüm Güncesi) Nene yarar ki? Yaşasaydın bile onu okuyamayacaktın. Seni zaten bunu kuşuna dizdiler. Çünkü sende okuma isteği vardı. Sen ve senin gibi milyonlarcası, eski püskü silahlarınıza sarılarak, belki daha sonra size okumayı öğretecek bir yeni düzeni savunmaya kalktınız.

Nikolas, işte buna diyorlar silahlı ayaklanma, diye. İşte buna diyorlar Moskova’nın parmağı diye, Nikolas. İşte buna diyorlar ayaktakımının sürüklenişi diye; senin gibi bir küçük köylünün okuma öğrenmek ve insan gibi yaşamak isteğine, Nikolas!

Seni gerçekten şöyle bir yaftayla kafes içinde göndermeliydiler Cenevre’ye:

-          Ve hiç endişelenmeyiniz, endişelenmeyiniz hiç!”

Nikolas, İspanyol feodalitesinin-faşizminin “eseri”, okuma yazma bilmeyen, köylü bir gençtir. İspanya İç Savaşı’nda, cumhuriyet rejimi ve hükümetine karşı ayaklanan Gnr. Franko’nun birliklerinde silah altına alınır ve cumhuriyetçilere karşı savaşması istenir; ancak genç Nikolas, bunu reddeder ve cumhuriyetçilere karşı savaşmaz. Bunun üzerine tutuklanır ve Savaş Divanı’nda yargılanır ve idama mahkûm edilir.

İnfaz zamanlaması ise tam Franko ahlakına uygun: İspanya Cumhuriyeti’nin kuruluş yıldönümü…

Son söz: Dünya cumhuriyetinin evlatları, eşkıyayı dünyaya hükümdar etmeyin…