Öncelikle Üstün Dökmen hocamın çok değerli bir yol gösterici olduğunun altını çizmeliyim. Ağzından çıkan her söz, yazdığı her kitap ruh sağlığı profesyonellerince takip edilir. Ama her insan gibi Üstün hocam da hata yapar. Birazdan açmaya çalışacağım bakış açısıyla kendince haklı, bence yanlış ve eksik şeyler söylemiş. Psikiyatr ve psikologların başörtüsüz olması gerektiğini ifade etmiş.

Size işimiz hakkında biraz bilgi vermek zorundayım. Hasta- psikiyatr, danışan-psikolog ve aile danışmanı ilişkisi karmaşık bir ilişkidir. Her bir danışan farklı sosyokültürel yapıdan gelir ve eşsizdir. Parmak izi gibidir. Her birine destek olurken uzman farklı yaklaşımlar kullanmak zorunda kalabilir. Mesleki etik bize kurallar dayatır. “Size her anlayış ve inanç grubundan insanlar gelebilir. Bu nedenle ön yargısız, tarafsız olmanız, nötr görünmeniz gerekir” der. Üstün hocamın altını çizerken ipi elinden kaçırdığı yer burasıdır. Ama bir de işin “danışmanın gerçekliği” boyutu vardır.

Akıl sağlığı profesyonelleri farklı eğitimleri alarak bir havuzun içinde buluşurlar. Psikiyatrlar, psikologlar aile danışmanları, PDR uzmanları benzer eğitim süreçlerinden geçerler. Etik kurallar herkese anlatılır ama danışmanlar da insandır, tek tip olamazlar. Tam da buraya saygı duyulması gerekir, çünkü meslek içinde “kendileri” olarak var olurlar. İnançları, yönelim ve yaklaşımları her ne ise alanda kimliklerini ortaya koyarlar.

Bilimin köklerini anlatamam, uzun sürer ancak batı yaklaşımında danışan-danışman ilişkisi papazların kendilerine dertlerini anlatanlarla başlar. İslam ve Türk toplumlarında bu ilişki daha eskidir. Dert dinleyen ve anlatanlarla başlar, müzik ve su sesiyle yapılan terapilere, topluca gidilen doğa yürüyüşlerine kadar gider. Toplumun yatkınlığı danışılanı da biçimlendirir.

Günümüzde danışan-danışman ilişkisi, danışanın tercihleriyle şekilleniyor. Her danışan, kendisini anlayacak danışmanı arar. Dini hassasiyetini önemseyen danışan, kendisiyle benzeşen danışanı tercih eder. Ateist danışan da kendisine benzeyen danışmanla konuşmayı tercih eder. Örnekleri arttırmak mümkün. Toplumumuzu batı toplumundan ayıran temel dinamiklerden biri dini inancın sosyal hayat üzerinde etkili olması. Psikolojik sorunlar yaşadığımızda birileri bize “profesyonel yardım almalısın” dediğinde; “ben deli miyim?” yanıtını sıklıkla veririz ve ağzımızdan çıkanla zihnimizdeki direnci güçlendiririz. Doktora gitmekten bile ürken bir toplumuz. “ya bir şey çıkarsa?” endişesi taşıyoruz. Böyle bir toplumun psikolojik sorunları için bir uzmana başvurmasının zorluğunu varın siz düşünün.

Bir dostuma psikolojik destek almasının iyi olacağını söylediğimde; “bana ancak benim gibi düşünen, hayata benim gibi bakan biri destek olabilir” demişti. Bu aslında olumsuz bir önyargıydı. Aldığımız eğitim gereğince şahısların inançları, yönelimleri ya da cinsiyetlerine tarafsız yaklaşırız ve danışanı yargılamayız. Ancak danışan bunu bilmez ve tipimize, cinsiyetimize, hatta yaşımıza bakarak bizi yargılar. Hatta danışan danışmanı zaman zaman annesi, babası, eşi, sevgilisi yerine koyar ve ona aktarımlarda bulunur. Bu da sürecin sağlıklı ve doğal bir parçasıdır. Bu anlamda kendi yaşam tarzına yakın bir danışmana yönelebilir. Dini hassasiyeti yüksek olan kadın danışanlar, başörtülü bir danışmanla daha rahat konuşabilir, kendini onun yanında daha rahat hissedebilir.

“Terapötik ilişki” diye bir terimimiz var. Danışanın danışmana güvenmesi, soruları içtenlikle ve dürüstçe yanıtlaması, aralarında bir güven ilişkisi kurulması anlamına gelir. Bazı danışanlar bu ilişkiyi sadece kendisi gibi düşünen, yaşayanlarla kurarlar. Böyle bir danışmanın kendilerini daha iyi anlayacağına inanırlar. Ateist bir danışan başörtülü danışmana gitmeyebilir. İnancını yaşamına yansıtmayan bir danışmanla konuşmayı tercih edebilirler.

Sözün özü;

Başörtülü psikolog, psikiyatr olur. Hatta bir adım ötesine geçeyim, başörtülü psikolog ve psikiyatrlar da OLMALIDIR. İsteyen danışan böyle bir danışmandan da destek alabilmelidir...