Büyükşehirler ve il belediyelerinde ticari plaka ve ruhsatlandırma.
Değerli okurlarım; Başta İstanbul olmak üzere çoğu belediyede yaşanan güncel bir konuyu yasalar ve Sayıştay denetim raporları üzerinden açıklamaya çalıştım.
Çok daha fazla güncel konularda çok değerli köşe yazarlarının gündeme getirdiği ancak sürekli değişen gündem nedeniyle bir süre konuşulduktan sonra unutulan ve hafızalardan silinen konuları, yazdığım Belediyelerde Sistematik sorunlar ve Çözümler isimli kitabımı kısmet olur da bastırabilirsem, tüm kamuoyu ile birlikte Yerel Yöneticiler de daha titizlikle takip edebilecek, liyakatlı belediyecilik belediye yönetimleriyle birlikte meclis üyeleri için de referans olacak diye umutlanıyorum.
Sayın Ekrem İmamoğlu’nun İstanbul’daki taksi plakalarının yeniden belirlenmesi ve ihaleyle dağıtılması konusunda verdiği mücadeleyi kamuoyu olarak hep birlikte merakla izliyoruz.
Konunun daha iyi anlaşılması için geçmişte yaşanan benzer durumları inceleyen Sayıştay denetçilerinin bulgularına giderek, “Sayıştay rapor özetleri ve yerel yönetimler için başucu kitabı” çalışmamdan bazı alıntıları sizlerle paylaşmayı istedim.
Tablodan da anlaşılacağı üzere birçok yerel yönetimde, bu konuda geçmişte hatalı uygulamalar yapılmış. Sonraki yıllarda ise bu uygulamalar sanki yasal hak doğurmuş gibi, idareye karşı itirazlar olmuş. Hani derler ya..! “Bir deli taş atmış, kırk akıllı çıkartamamış.”
Konu sadece taksi plakaları olmayıp C plakalı servisler, şehir içi minibüsler, taksi dolmuşlar, deniz taksiler için de geçerli düzenlemeleri ve bazı örnekleri kısa da olsa sizlerle paylaşmak istiyorum.
Yasalar her şeyi çok net tarif etse de, bazen siyasal yaklaşımlar, bazen de oy kaygısıyla toplumda ki bazı kişi ve gruplara verilen tavizler, sonunda idarelerin başına dertler açılmış. Halkın şikayetleri karşısında da çaresiz kalınmış.
Küçük esnaf olarak da tanımlanabilecek bu plaka sahipliği öyle boyutlara gelmiş ki, bir kişi ve kontrolü altındaki kişiler üstünde yüzlerce plaka var. Siyasilerin bu konuda engel olmak yerine, yerel yöneticilerin mevzuata uygun çalışma ve düzenlemelerine destek vermesi gerekir diye düşünüyorum.
BULGU: BB Ulaşım hizmetleri için verilen ticari plaka ve ruhsatların hatalı kullandırılması.
GEREKÇE; 5216/ “BB ve ilçe belediyeleri görev ve sorumluluğu.” Md. 7.f; “BB ulaşım ana plânı yapmak, yaptırmak ve uygulamak, ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlayıp koordinasyonu sağlamak. Kara, deniz, su ve demiryolunda işletilen her türlü servis ve toplu taşım araçları ile taksi sayısını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhları belirlemek. Durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan vb. araç park yerleri tespit etmek ve işletmek, işlettirmek ve kiraya vermek. Trafik düzenlemesini yürütmek.” “BB ve ilçe belediyesi yetki ve imtiyazları” Md. 10; “BB ve ilçe belediyeleri görevli oldukları konularda kendilerine tanınan yetki, imtiyaz ve muafiyetlere sahiptir.” Md. 26; BB toplu ulaşım hizmetlerini 2886 tabi olmadan %50’den fazla ortak olduğu şirketlerine belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir.
5393- BELEDİYE KANUNU “Belediye yetki ve imtiyazları” Md. 15.f ve p; “Toplu taşıma amaçlı otobüs, deniz- su ulaşımı, tünel, raylı sistem dâhil toplu taşıma sistemini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek. Kara, deniz, su ve demiryolunda işletilen her türlü servis ve toplu taşıma aracı ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifesini, zaman ve güzergâhını belirlemek, durak yerleri, karayolu, yol, cadde, sokak, meydan vb. otoparkları tespit etmek, işletmek, işlettirmek, kiraya vermek, kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği işleri yürütmek.”
4925- KARAYOLU TAŞIMA KANUNU, Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 2013/KDGM-07/Yolcu No.lu Genelge; “İldeki arz/talep dengesi ve taşıma düzenine uygun ve taşıma hatları ile taşıt belgesine kaydedilecek araç sayısı ve koltuk kapasitelerini belirten il trafik komisyon kararına göre Bölge Müd. tarafından 5 yıllığına düzenlenen D4 yetki belgeli araçlarla taşımacılık yapılır.”
Danıştay 13. Daire E:2015 / 985, K: 2015 / 3164 “….. toplu taşımayı bizzat yapmak yerine imtiyaz devrine karar verilmesi için Danıştay görüşü ve İçişleri Bakanlığı onayı ön koşul olup, kiralamayı seçmesi hâlinde hem taşınır hem taşınmazlar için kira süresinin 10 yılla sınırlı olduğu ve 2886 tabi olduğu anlaşılmakta…”
YORUM ; Sayın Ekrem İmamoğlu’nun UKOME’de gündeme getirip talep ettiği taksi plakası konusu sadece İBB’nin değil, aşağıdaki tablodan da görüleceği gibi birçok belediyede yaşanmış/ yaşanıyor.
| BELEDİYELER İŞTİRAKLER | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | AÇIKLAMA / GEREKÇE |
| İBB |
|
|
|
|
|
| X | Çalışma bölgeleri, yanaşma yerleri, hizmet verilecek araç sayısı vb. kriterler belirlenerek ihalesi 2886 göre gerçekleştirilmeyip, ruhsatlandırmadan birçok deniz taksi aktif olarak çalışmış. |
| İBB |
|
|
|
|
|
| X | 13.09.2007/9-2 UKOME kararı İDO’ya deniz taksi işletmesini ihalesiz, protokolle yapma yetkisi verilmiş ve Teknomar AŞ ile 8 yıl iskele kullanma sözleşmesi imzalanmış. İDO özelleşince haklarını Şehir Hatları AŞ’ne devretmiş. Sözleşme 13.09.2016’da sona erince şirketten alacaklara Şehir Hatları icra başlatmış. |
| ANKARA BB |
|
|
|
|
|
| X | Daha önce Trafik Komisyonunca verilen 6.182 Servis, 7.701 Ticari Taksi, 2231 Minibüs plakaları süresiz kullanılmış. 10 yılı dolduran bu plakaları, belediye en fazla 10 yıl süreli ihaleyle kiraya vermeli. |
| BURSA BB |
|
|
|
|
| X |
| Encümen 2886 açık ihaleyle 6021 Servis Aracı Plaka satışı yapmış, kiralama süresi belirtilmemiş. Daha önce İl Trafik Komisyonunca verilen 317 Taksi Dolmuş, 36 İlçe Taksi Dolmuş, 1.002 Şehir içi Minibüs, 183 İlçe Minibüs, 355 Özel Halk Otobüsü ve 1.471 Taksi plakaları süresiz kullandırılmış. |
| KONYA BB |
|
|
|
|
|
| X | Kulu Trafik Tescil Amirine tahsisli 412 adet M plakalı ticari minibüs, 06.11.1989/01 İl Trafik Komisyonu kararıyla 118 adet M plakalı ticari minibüs ve 740 C plaka servis aracı, ilçe belediye meclis kararları ile ihalesiz ve süresiz verilen 787 genel servis aracı plakaları, çalıştığı hatların süre ve şartları belirtilerek 5393 göre imtiyaz, kiralama, ruhsatlandırmadan biri seçilip ihale edilmeli. Taksi plakaları il ve ilçeler..! |
| KONYA BB |
|
|
|
|
|
| X | Merkez ve ilçelerde 230 ticari minibüs, 291 taksi, 402 servis 2018’de çalışma ruhsatı alınmadan (çalışma izin belgesi) faaliyette. 175 otobüsten 74’ü engellilere uygun değil. UKOME 26.11.2014/8 ile D4 yetki belgeleri yıllık olacak demiş. 30.04.2015 kadar 1.318 aracın 1.253’ü ücretsiz değiştirilmiş. Ayrıca ihalesiz 354 yetki belgesi verilmiş, 130 belge iptal edilmiş. Toplam 1.477 yetki belgesi ihaleyle verilmeli. |
| ORDU BB |
| X |
|
|
|
|
| Şehir içi toplu taşıma hatları ihalesiz, encümenin yetkilendirmesiyle, süre sınırı, genel ya da özel şart koyulmadan tahsis edilmiş. |
| ANTALYA BB |
|
|
|
|
| X |
| İl trafik komisyonu 17.03.1999/01 kararı ile 1.230 C plakayı, UKOME 13.09.2006/09-05 kararla 2.230 adet yapmış. 5 merkez ilçede 1.884 C plakalı servis var. 6360 ile gelen 14 ilçede 1.717 plaka varken, UKOME 09.08.2016/08 ile 612’den 625’e ve 19.01.2017/01 ile 44’den 52’ye kararla, 3.294 tahditli C plaka dağıtılmış ve bedel karşılığı ihalesiz verilmiş. Sürdürülebilir değil. Halk otobüs hattı ihalesiz verilmiş. |
| ESKİŞEHİR BB |
|
|
|
|
| X | X | 211 minibüs hattı İl Trafik Komisyonu izniyle1970’den beri ihalesiz hizmet vermiş. 15.06.2006/ 26199 RG göre UKOME yetkili. Meydan, bulvar, cadde, ana yollarda ATM ve su dolum otomatından kira almamış. Bazı ATM kira gelirini ilçe belediyesi tahsil etmiş. 10 ATM sözleşmesi var. 2018’de hatalar devam etmiş. |
| AYDIN BB |
|
|
|
|
|
| X | 2.877 halk otobüsü ve minibüsünün (M plaka) 821 adedi, 894 taksiden (T plaka) 196 adedi ve 2.198 servisten 748 adedinin çalışma ruhsatı (toplu çalışma izin belgesi) yok. Kemer gölünde meclis kararı olmadan belediye şirketi tarafından tekne çalıştırılmış. |
| AYDIN BB |
|
|
|
|
|
| X | Sınırlarında sürücü koltuğu hariç 16+ koltuğu olan 335 özel halk otobüsü engellilere uygun dizayn edilmeyip ruhsatsız çalışmış. 515 otobüs -minibüs plakasından 22’ni ilçeler ihalesiz vermiş. 424 plakayı il trafik komisyonu ihalesiz ve süresiz vermiş, 69 plakayı ilçeler ihaleyle vermiş. 62’si tekrar ihale edilmiş ama mahkemelik olunmuş. |
| AYDIN BB |
|
|
|
|
|
| X | 894 taksi plakasından 103 doğrudan kişilere tescil edilmiş, 77 ilçelerce ihalesiz ve 714 plaka il trafik komisyonunca ihalesiz ve süresiz verilmiş. D4 yetki belgesi olan 2.362 araca il içi toplu taşıma izin belgesi (çalışma ruhsatı) bedelsiz verilmiş. |
| ADANA BB |
|
|
|
| X | X |
| 419 özel halk otobüsüyle 2002’de imzalanan 3 yıllık sözleşme süresi bitmiş. 2010’da ihalesiz yeni sözleşme imzalanmış. |
| MANİSA BB |
|
|
|
|
| X | X | 1978-2004’de 297 halk otobüsünün 270’i, ihalesiz çalışma iznini kazanılmış hak görmüş. Kazanılmış hak için hukuka uygun işlem yok. 1994’deki ihalede 26 halk otobüse süre konmamış. 1 hat ruhsatlı ihale edilmiş. 2018’de toplu taşıma ihale edilmeyip “Güzergâh İzin Belgesi” ile belirli süreliğine gördürülmüş. |
| VAN BB |
|
|
|
|
|
| X | İl trafik komisyonunca verilen izinlerle 267 minibüs hattı işletilmesine devam edilmiş. |
| ARDAHAN |
|
|
|
| X | X |
| 13.09.2002’de kiralanan 3 minibüs hattı kira süresi 13.09.2012’de sona erse de süre uzatımı verilerek işletme hakkının kiralaması devam ettirilmiş. 2017’de sorun devam etmiş. |
| SİNOP |
|
|
|
|
| X |
| Encümen 2007- 2008- 2009’da bazı otobüs ve dolmuş hatlarını satış hakkıyla 5 yıl için kiralamış, Süre dolunca ihaleyi yenilemeyip, eski kiracılar faaliyete devam etmiş. Satış yöntemi kullanılamaz. Ayrıca 27.12.2017/ 659 encümen kararıyla 7 dolmuş hattı 10 yıl kira artışı olmadan kiralanmış. |
| AMASRA |
|
|
|
|
| X |
| 1995’den beri kiralama ya da hizmet satın alma ihalesi olmadan, kamu hizmeti niteliğinde ki hizmet, özel şahıslara devredilmiş. |
| TUNCELİ |
|
| X |
|
|
|
| Encümen 5.11.1987/ 328 kararla Atatürk Mah. için 5 kişiye minibüs hattını ihalesiz tahsis etmiş, sonraki yıllarda ilavelerle devir olmuş, sonuçta 33 hat sahibi ihalesiz minibüs hattını işgaliye ödeyerek işletmiş. |
Her renk farklı siyasi partiye ait yerel yönetimleri vurguluyor.
Bu ve benzeri hatalı uygulamalar birkaç kişi ve grubu mutlu etse de, sonunda vatandaşlar arasında rahatsızlık yaratıyor. Umarız aklı selim galip gelerek, iyi niyetli düzenlemelerle hem vatandaş, hem de yerel yönetimler lehine yasalarda uygun düzenlemeler gerçekleşir.
Sevgiler ve saygılar sunarım.
YAZIYA YORUM KAT
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.