İnsanların hakkında fazla bilgi sahibi olmadıkları konular, gizemliliklerinden dolayı efsanevi bir hüviyette bürünürler. Çoğunlukla abartılı bir dil kullanılır. Mesela Mete Han ‘dan başlatıp bugüne derin devleti getirme gibi bir iddia varsa bu olsa olsa milletlerin Kızılelmaları olabilir. Devletten kasıt, Kızılelma hedeflerine odaklanmış bir zihniyet dersek daha sağlıklı olur. Süreç içinde Kızılelma ülküsünden uzaklaşıldığında, ya da yakın bir tehdit algılandığında onu görev olarak addedenlerin duruma müdahalesi ile oluşan refleksin adı derin devlet olmaktadır.

Ülkemizde son zamanlarda sık sık gündeme getirilen ve aşiret kültürünün ötesine geçememiş AKP iktidarının başarısızlıklarında hikmet arayıp durumu kamufle etmeye çalışanların yenibir algı mitosunu devreye soktuğuna şahit olmaktayız. Her konuda olduğu gibi Türk milletinin kadim refleksi olan Kızılelma ülküsünü de bu şekilde başarısızlıklarına payanda ettiklerini görmekteyiz. Hesap verebilirlik, şeffaflık, yolsuzluk, hukuksuzluk gibi konularda iktidarların kaçtıkları ve sığındıkları alan derin devlet mitosudur.

Derin devlet yekpare bir yapı da değildir. Süreç içinde bazen bir akım öne çıkıp bazı sosyal olguları beka ya da tehlike kabul edip müdahaleye girişebilmektedir. Askeri darbeler, muhtıralar gibi olumsuz örnekler kadar olumlu yönde de girişimler olabilmektedir.

Derin devlet dediğimiz yapı; somut bir şey değildir. TV dizlerinde görülen ve konseylerden falan oluşmuş bir yapı da değildir. Her devlet; müesses nizamını koruyabilme adına oluşturduğu bir mekanizmadır. Büyük oranda örtülü ödenekten beslenen, çoğu zaman kontrol  dışında tutulan bir yapıdan bahsediyoruz. Yine ülkelerin derin devlet büyüklükleri; hukuk normları, kurumsal yapıları ve demokrasi kültürleri geliştikçe alanı daralan bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Derin devletin amacı; içeride müesses nizamı korumak ve bunun için her türlü legal ve illegal tedbirleri almaktır. Müesses nizamdan kastımız; devletin kuruluş gerekçeleri ve kırmızı çizgileri diyebileceğimiz konularda İktidarı, muhalefeti, basın-yayını ve sivil toplum örgütlerini etkilemektir. Dışarıda ise muarızlarının olabilecek tehlikelerini (siyasal, sosyal ve ekonomik ) bertaraf edebilmektir. Derin devlet denilen mekanizma aslında milletlerin tarih süreci içindeki hedeflerinde odaklandığı ya da öyle düşünüldüğü yapı olarak algılanmalıdır. Diğer yandan ülkelerin hedefleri, öncelikleri ve dünyayı algılayış biçimleri de sürekli gelişip değişebilmektedir. Dolayısıyla derin devlet anlayışları da toplumsal gelişmeye uygun olarak gelişip değişebilmektedir.

Derin devlet denilen koruyucu mekanizma; müesses nizamını koruma adına bütün kurum ve kuruluşları bir şekilde etkilemek, yapabiliyorsa kontrol altında tutma, yönlendirmek gibi bir özelliği de vardır. Derin devlet istihbarat örgütü de değildir. Ancak en çok kullandığı yapı istihbarat örgütüdür.  Derin devlet; daha çok sosyal siyasal ve güvenlik boyutu ile milletlerin tarihi hedeflerini gözeten bir yapıdır. Türk milleti için derin devletten kasıt; Türk Cihan Hakimiyeti Mefkûresi ve son haliyle nizamı alem ülküsüdür.

Derin devlet: Devletin mahrem alanıdır. Mahremiyet özeldir, halka açık değildir. O alana hâkim olan kişi ya da kişilerin zaafları, hataları, ideolojik yaklaşımları dahası dış servislerin uzantılarının etkisi de da söz konusu olabilmektedir.

Günümüzün çağdaş toplumlarında devletlerin mahrem alanları yani derin yapıları var olmaya devam edecektir. Ancak ideal olan bu alanı olabildiğince daraltmak ve meşruiyetin içine çekmek hedef olmalıdır. Demokrasi, sivilleşme ve bireysel hürriyetlerle bu alan daraldıkça milletlerin tarihi yürüyüşü daha sağlıklı olur.