Saygıdeğer okurlarım.

YEREL YÖNETİMLERİ konuşabilmek ve konuya ait detayları paylaşabilmek ve nasıl bir yapı olduğunu anlayabilmek için izninizle bazı istatistikleri paylaşmak istiyorum. Sanırım bu bilgilerin çoğu ile ilk defa bu yazımızda karşılaşacaksınız.

Temel düşüncemiz olan YERELDE KALKINMA ve YERELDEN KALKINMA politikalarının sağlıklı bir şekilde oluşturulabilmesinin, bu temel bilgileri içselleştirerek doğru yorumlayabilmekten geçtiğini düşünüyorum.

HANGİ İLDE NE KADAR İLÇE-BELDE BELEDİYESİ VAR?

Önce şu tespiti yapalım. Türkiye’de İçişleri Bakanlığına göre 30’u BB olmak üzere 81 il, 922 ilçe ve 386 belde belediyesi (Şubat 2021’de Afyonkarahisar’a bağlı Güney Belediyesi eklenince 387 oldu.) olmak üzere 1.389 (1.390 oldu) belediye var. TBB - Türkiye Belediyeler Birliği 2014 sayım sonuçlarına göre web sitesinde 919 ilçe ve 397 belde belediyesiyle birlikte toplam 1397 belediye olduğu açıklanmış.

Ben İçişleri Bakanlığı verileri güncel olduğu için tablolardaki ilçe ve belde belediye sayılarını TBB web sitesinden aldıktan sonra İç İşleri bakanlığı listelerine uygun olarak düzelttim. Örneğin Zonguldak’da TBB 18 belde var derken, bakanlık 17 belde var diyor. İlçe sayısı TBB’de 6, bakanlık kayıtlarında 7 görünüyor.

İlk 10 ili esas aldığımız için çok büyük farklar olmasa da TBB sitesinin, İçişleri Bakanlığı verilerine göre güncellenmemiş olması manidardır TBB 3-5 belediyenin kurduğu bir birlik değildir. Her belediye bazı sorunların çözümü, eşgüdüm ve kendilerini temsil etmesi için bu birliğe üye olup aidat ödemektedir. Eğer aidat borcunuz varsa, bütçeden aktarılan paylardan kaynakta kesinti yapılır. O halde verilerine güvenmemiz gerekmez mi? Denetim eksikliği mi, ilgisizlik mi var? (TBB web sitesinde gördüğüm farklı konulardaki hatalar, eksiklikler ve paylaşılan veriler konusuna başka yazılarımda ayrıca değineceğim.)

Şimdi başlıktaki sorumuza gelecek olursak. Akla ilk gelen, nüfusu en fazla veya yüzölçümüne göre en büyük BB- Büyükşehir Belediyesi ve/veya il belediyelerinin daha fazla ilçe- belde belediyesine sahip olacağıdır.

Ancak TBB - Türkiye Belediye Birliği web sitesindeki veriler ile yaptığım incelemeler sonrası bu öngörünün yanlış olduğu açıkça ortaya çıkıyor. Nasıl mı? Tablolarda ilk 10 belediyeyi inceleyerek açıklamaya çalışacağım..

(*) Afyon Sinanpaşa ilçesine bağlı Güney beldesi mahkemeyi kazanarak, 2021’de belde olma hakkını kazanmış.

BB - Büyükşehir Belediyelerinde belde belediyesi yok. Malum köyler bile mahalle oldu.

Nüfus sayısı ve yüzölçümüne göre BB ilçe ve belde belediyesi sayıları oransal değil.

İstanbul, İzmir ve Zonguldak hariç en fazla ilçe ve belde belediyesine sahip iller Orta Anadolu bölgesinde. Doğu, Güneydoğu ve Akdeniz bölgesinde sıralamaya giren İl/BB yok.

Bu tespitimiz sosyolojik ve kamu idaresi açısından nasıl bir anlam içeriyor? Yorumu ilgili kamu kurumları, siyasetçiler, akademisyenler ve araştırmacılara bırakıyorum. Belki de hiçbir anlamı yoktur!

En düşük nüfuslu, en az ilçe+ beldeye ve en az yüzölçümüne sahip illere göre tabloyu hazırlamak şart oldu.

Artvin ve Hakkari ilçe+ belde belediyeleri TBB kayıtlarında sırasıyla (7+1) ve (3+4) görülürken, bakanlık kayıtlarında (8 ilçe) ve (4+3) olarak görülüyor. Zonguldak yüzölçümünün küçüklüğüyle bu tabloya da girmiş.

Şimdi boyutu biraz daha genişletelim ve daha sağlıklı yorumlar yapabilmek için aşağıda ki tabloya en gelişmiş ve en az gelişmiş iller ile en çok göç veren ve alan il belediyelerini de ekleyelim.

Kaynak: TUİK 2019

Salgın öncesinde araştırmacılar büyük şehirlerden tersine göç hareketi olduğu yazıp çiziyordu. Salgın sonrasında özellikle göç veren ve alan il- ilçeler tablosunun değişebileceğini düşünüyorum.

Geçim sorunu olmayanlar daha sakin, güvenli ve basit yaşam sürebilecekleri Ege, Akdeniz ve Marmara ilçelerine yerleşirken, yazlıkçılar geri dönmeyerek büyükşehirlerin dışında bu dönemi atlatmayı tercih ettiler. Belki de kalıcı olarak hayatlarına orada devam edecekler.

Bir dönem Anadolu’dan göç eden ailelerin ise kısmen veya tamamen tekrar memleketlerine döndüklerine (tersine göç) şahit oluyoruz.

Belki yapılacak ilk nüfus sayımı sonrası il-ilçe ve belde sayılarında daha farklı bir tablo ile karşılaşacağız. Bu konuda önerim; Belediye hizmetlerinden daha iyi yararlanabilmek için ilçe ve beldelere yerleşenler, ikamet kayıtlarını da lütfen taşısınlar. Bir örnek vermek gerekirse. Yalova Armutlu Belediyesi nüfusu 6-7 bin civarında. Acil servisi olan hastanesi var ama 10 bin altı nüfusu olduğu için uzman doktoru yok. Ultrason bile yok. Belediye bütçeden daha düşük pay alırken, dönmeyen tatilciler nedeniyle yaklaşık 30 bin kişiye hizmet veriyor. Yazın nüfus 100 bin kişiye kadar ulaşabiliyor. Bodrum, Kuşadası gibi gözde tatil beldelerimizin belediye başkanlarının da basına zaman, zaman yansıyan benzer şikayetleri olduğuna şahit oluyoruz.

Yukarıda da bahsettiğim gibi siyasi partiler, araştırma şirketleri ve sosyologların bu hareketlilik ve değişimi çok iyi anlayıp yorumlayarak, ona göre politikalar geliştirmek zorunda olduklarını düşünüyorum.

Takdir siz değerli okuyucularımın.

Sevgiler ve saygılar sunarım...