Bu yazı serisine uzun zamandan beri devam ediyoruz. Kıyaslamalardan çıkan ortak sonuç; fiyat seviyesi ile ‘gelir ve satınalma gücü seviyesi’ arasındaki ilişkinin öncelikli olduğudur.    

Ancak görüyoruz ki; bir ürünün sadece euro cinsinden fiyat farkına bakarak bizde ucuz olduğunu söyleyene de, o ülkelerde yüzde 1’den yüzde 5’e çıkan yıllık enflasyona bakıp hayatın 5 kat pahalandığını anlatana da çok sık rastlamaya başladık. Elbette bu durum okuma ve araştırma alışkanlığının yetersizliğine olan inancın sahaya yansımasıdır.

İki ayrı ülke vatandaşının gelir seviyelerine bakmadan, muhatap oldukları fiyat seviyelerine göre kıyaslama yapılamaz. Gelir seviyeleri hangi para cinsinden ise harcamalar da o para cinsinden ve 1 birim olarak hesaba dahil edilmelidir.   

Örneğin elektriğin bizde 18 euro, Norveç’te 35 euro olduğuna bakarak teselli bulamayız. Zira hemen yanına bizim 4250 TL’lik asgari ücretimizle, Norveç’in 2700 euro olan (42.000 TL) asgari ücretini de koymak gerekir. Neticede geliri bizden 10 kat fazla olan o zengin ülke vatandaşının elektrik giderinin sadece 2 kat fazla olduğu kolayca görülür. Çünkü fiyat seviyesini belirleyen gelir seviyesidir. Ancak yine de satınalma gücünün hangi tarafta yetersiz kaldığı çok açıktır.   

İnce hesap yapan ekonomilerde elbette yıllık yüzde 2 olan enflasyonun yüzde 5’e çıkması önemsenmektedir. Zira aynı anda reel faiz, cari denge, dış borç gibi göstergelerdeki hassasiyet artmaktadır. Yoksa o ülkelerde bizdeki gibi halkın derinden hissettiği bir refah kaybı söz konusu değildir. Yani bir sene arayla 100 euroluk bir alışverişin en fazla 104 euroya çıkması ihtimal dahilindedir.           

Nitekim son günlerde fazlaca konu edilen Fransa’nın kendi Ulusal İstatistik Ofisi verilerine göre AB ile uyumlu tüketici fiyatları Şubat ayında yıllık bazda yüzde 3,3’ten yüzde 4,1’e yükselmiştir.        

Şimdiye kadar ki fiyat kıyaslamalarını gerçek alışverişler üzerinden yapmış ve satınalma güçleri arasındaki farkları rakamlarla ortaya koymuştum. Bu yazıda ise daha kestirme bir yol izleyerek Carrefour’un Fransa ve Türkiye e-ticaret sitelerinden aldığım fiyatlarla (25 Şubat 2022 itibariyle) bir kıyaslama daha yaptım. Yani herkesin kolayca ulaşabileceği bir yol izledim. Bu çalışmanın aynısını 6 ay sonra da, 1 yıl sonra da yapınca göreceğiz ki; Fransa’daki alışveriş tutarı en fazla 1-2 euro kadar oynayacaktır. Bizimkini yanına koyduğumuz zaman ise enflasyon oranlarımızın da kıyaslanabilir olup olmadığını kolayca göreceğiz.

Sanal alışverişin ayrıntılarına geçelim:

 - Aşağıdaki listede görüleceği üzere Fransa alışverişi 43,50 euro, Türkiye alışverişi 468,71 TL tutmuştur.   

 - Asgari ücret Fransa’da 1603 euro, Türkiye’de 4250 TL’dir.

 - Bu gelirlerle listedeki alışverişler 1 ay boyunca Fransa’da 36 defa, Türkiye’de 9 defa yapılabilir.  

 - Ülkemizdeki alışveriş tutarını döviz cinsinden hesaplarsak, 30 euro karşılığı olduğunu ve daha ucuz kaldığımızı görebiliriz. Ancak o zaman da bizim asgari ücretin döviz cinsinden karşılığına (273 euro) bakmamız gerekir ki, bu hesapla yapılacak alışverişin adedi de 9’u geçmez…

Sonuçta; Türkiye’de bir asgari ücretlinin maaşı birim olarak Fransız asgari ücretli gelirinin 2,6 katı iken, bizdeki alışverişin sonunda vatandaşımızın cebinden çıkacak tutar ise birim olarak 10,8 kat daha fazladır.  

Eğer Fransa ile aramızda gelir ve fiyat düzeyleri benzerlik gösterseydi, ülkemizdeki alışverişin tutarı 468,71 TL yerine, 113 TL olmalıydı.

                    FRANSA-TÜRKİYE FİYAT KIYASLAMASI

                                                          EURO                        TL

                                                       Carrefour               Carrefoursa

                                                      -----------------          -------------------

Omi mandalina (murcot) kg                2,39                           9,90

Sıkma portakal 2 kg                            1,49                         13,98

Elma gala kg                                       1,49                           9,99

Havuç kg                                             0,79                           7,99

Patates 2,5 kg                                     1,79                         14,97

Kuru soğan 2 kg                                  0,99                         14,90

Muz ithal kg                                         1,59                         32,95

Golden elma 2 kg                                1,89                         19,98

Elle&Vire tereyağ 250 gr                     1,66                          66,15 (200 gr)

Nutella 400 gr                                      2,63                         23,10

Coca Cola 1 lt                                      1,23                           7,50

Yumurta 12’li serbest dolaşan              2,75                         36,25 (15’li)

Nescafe Gold kavanoz 100 gr              3,99                         65,90

Dana kıyma kg                                      9,98                         73,90

Bütün tavuk kg                                      5,20                         32,90

Barilla makarna 500 gr                         1,05                         10,25

Nesquik kutu 500 gr                              2,59                         28,00 (420 gr)

                                                        -----------------             --------------------

Toplam tutar                                      43,50 Euro              468,71 TL