Bazı arkadaşlarımın, son günlerdeki bir cümlelik paylaşımlarla ifade etmek istediğim konulara, farklı anlamlar yüklediklerini görüyorum. Bunu birebir görüşmelerimizde, telefonda veya özelden yazarak sormalarından anlıyorum. Aslına bakılırsa farklı anlamlar yüklemeleri de doğal bir sonuç.

Çünkü her insanın algı düzeyi; niyeti, bakış açısı ve donanımıyla doğru orantılı olarak değişmektedir. Nihayetinde doğru olan da budur. Ne demişler? Nasıl bakarsan öyle görürsün. Bazı arkadaşlarımın farkında olmadığı bir şey var, belki de farkındalar ve bu onlara rahatsızlık veriyor: Ben çapa yapmayı seviyorum. Çapa yapıyorum.

İYİ, anlam itibarıyla olumlu düşünceler oluşturan bir çapadır! Çapa yapmak da İYİ’dir. Çocukluğum tarlalarında çapa yapmakla geçti. Çapa yapmayı severdim. Çapa yapmakta üstüme yoktu. İyi çapa yapardım. Çapalama; yeni dikilen otsu veya odunsu bir bitki fidesinin ait olduğu toprağa daha iyi tutunmasını sağlayan bir süreçtir. Çeşitli etmenlerle toprağın sıkışması, toprak içerisindeki havanın azalması ve köke yakındaki mikroorganizmaların faaliyetlerini, dolayısıyla bitkinin gelişimini yavaşlatır.

Çapalama; çeşitli etmenlerle sıkışmış toprağı havalandırmak, suyun toprağa nüfuzunu kolaylaştırmak, bitki çevresindeki yaban otlarını ayıklamak, gübrenin toprağa karışmasını sağlamak, kökün çevresindeki sertleşmiş kirli toprak ve yağmur sonrasında oluşan kaymak tabakayı kırmak için yapılan işlemdir. Çapalamayla bitki köküne yakın zararlı otlar koparılır, bu otların bitki kökünün alacağı su ve minerallere ortak olmasının önüne geçilir. Sıkışarak kökün gelişimini yavaşlatan toprak havalandırılır, alt kısımlarının oksijence zenginleşmesi sağlanır, köke yakın mikroorganizmaların faaliyetleri kolaylaşır. Bitki köklerinin daha kolay sürgün vermesi sağlanır. Suyun toprak altına geçirgenliği artar. Erozyonun önlenmesine katkı sağlar. Her insanın hayatta daha iyi şeylere ulaşacak potansiyelinin olduğuna ve bir kez olsun “aferin” kelimesini duymayı hak ettiğine inanıyorum. Birlikte çalıştığım arkadaşlarım ve tanıyanlar bilir. Katıldığım her öğretmenler kurulu toplantısında ve diğer mesleki toplantılarda bunu her zaman dile getirdim: Çapa yapmak faydalıdır.

Öğretmenlik hayatım boyunca, öğrencilerime “zihinsel çapa” yaparak gelişimlerine katkı sağlamaya çalıştım. Zihinsel çapa işlemi hep pozitif yönde oldu. Çeşitli sebeplerle kafa karışıklığı yaşandığında, motivasyonları dibe vurduğunda, ümitsizliğe düşüldüğünde hep çapa yaptım. Anlattığım hayat hikâyeleriyle, sorduğum farklı sorularla, zihinlerin bir yerinde farkında olmadıkları ya da unuttukları çok önemli bir özelliklerinin farkına varmaları ve zihinlerinde o muhteşem ışığın yanması için zihinsel çapa yaptım. Geçmişte yaşadıkları o muhteşem deneyimleri ile an arasında bağlantı kurdum. O andaki daha basit problemlerinin nasıl üstesinden geldiklerini gördüm. Başarının coşkusunu birlikte yaşadık.

Çapa atmak, NLP teknikleri ile içsel bir tepkiyi, dışsal bir tetikleme ile ilişkilendirme işlemidir. Zihinsel çapa algıya yönelik bir eylem olduğu için, duyu organlarıyla (görme, işitme, tat alma, koklama ve dokunma) dışsal tetikleyicilere verilen tepkidir. Bu sayede tetikleme mekanizması yeniden harekete geçirilerek tepkiye hızlı ve dolaylı bir şekilde erişilebilir. Çapalama aslında geçmişte yaşanan bir şeyi şimdide yaşanan başka bir şeyle birbirine bağlamak ve iki şey arasında ilişki kurmaktır. Geçmişte yaşanan, bireyde var olan, ancak yoğun baskı ve stres altında fark edilemeyen ya da öncelik sıralamasında geriye düşen deneyimlerle oluşan hatıraların bazı tetikleyicilerle şu an yaşıyormuş gibi hissedilmesini sağlayan işlemdir. Duyduğunuz bir şarkının sözleri, gördüğünüz bir resim, dokunduğunuz bir cisim, tattığınız bir yiyecek ya da burnunuza gelen bir koku sizi geçmişe götürüyorsa, bu sizin için zihinsel bir çapadır.

Çapalama negatif ve pozitif olabilir. Çapa atma bir anda sizi geriye götürür. Geçmişe yönelik bir işlem olduğu için sizde var olanı ortaya çıkarır. Neye bağlanmışsanız onu ortaya çıkarır ve şimdiki zamanla arasında bağlantı kurur. Negatif çapa geçmişteki olumsuzluklara götürürken, pozitif çapa geçmişteki hoşunuza giden olumlu durumlara götürür. Beytullah ismi benim için bir çapadır. Bu ismi her duyduğumda, üçüncü yaşını doldurmadan kaybettiğim kardeşimi hatırlarım. Boğazım düğümlenir yutkunurum, yedi yaşındayken onun cenazesinin yıkandığı sahne gelir gözlerimin önüne.

Trabzon hurması da bir çapadır benim için. Her gördüğümde çocukluk yıllarıma dönerim. İlk defa gördüğüm Trabzon hurmasıyla açtığım iftarı, çocukluk arkadaşlarımı ve birlikte gittiğimiz teravih namazlarını hatırlarım. Aslında her davranış bir çapadır, karşıdakinde ya da kendimizde geçmişle ilgili bir uyarıya sebep oluyorsa. Buradaki amaç ve niyet; bu gün ile geçmiş arasında bağlantı kurarak, geçmişi bu güne, gözümüzün önüne getirmek, geçmişteki hatalardan ders almak, gözden kaçan ya da fark edilmeyen bir durum hakkında farkındalık oluşturmak ve daha iyi bir geleceğe yönelime katkı koymaktır.

İYİ, anlam itibarıyla olumlu düşünceler oluşturan bir çapadır! Çapa yapmak da İYİ’dir.

16.12.2017 Mehmet YILMAZ