Kıymetli okuyucular; daha önce Artagan Projesi'nin öneminden çok defa bahsettik. Artagan Projesinin dijital bir ekosistem olduğundan, bu projenin bileşenlerinden bir tanesinin de Merkez Bankası dijital para birimi (CBDC) olduğundan ve çağımızın önde gelen ekonomilerinden bazılarının CBDC alanındaki çalışmalarından bahsettiğimiz aşağıdaki yazıları yayımlamıştık:

Avrupa Merkez Bankası (ECB) Dijital Euro ve Artagan[1]

Uluslararası kuruluşların teknolojiye uyum çabaları ve Artagan[2]

Kalkınma, ucuz işgücüyle değil yüksek kaliteli kalkınma modelleriyle gerçekleşir[3]

Yukarıdaki yazılarda sırasıyla, Avrupa Merkez Bankası, IMF ve Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın dijital para hakkındaki çalışmalarını birincil kaynaklardan derlediğimiz verilerle ortaya koyarak Artagan Projesi'ndeki vizyon genişliğini, bolluk ve bereket anahtarını saygıdeğer kamuoyuyla paylaşmıştık.

Bu yazıda bir başka büyük ekonomi Japonya'dan ve Japonya (Merkez) Bankası'ndan (BOJ - Bank of Japan) elde ettiğimiz dokümanlarla Japonya Bankası'nın dijital para hakkındaki tutumlarına ve değerlendirmelerine yer vereceğiz. Bu çalışmamızdaki amaç: daha öncekilerde olduğu gibi, Artagan Projesi'nin oluşturacağı canlı, sürekli ve bereketli sistemin bir aşaması olan dijital paranın hazırlanması safhasının önemini vurgulamaktır. Çünkü merkez bankası dijital parasının oluşturulması ve kullanılması sonucunda mali sistemde meydana gelecek değişikliklerin doğru anlaşılması, irdelenmesi gerekmektedir. Türk ekonomisi, diğer gelişmiş ekonomilerde yaşanan dijital dönüşümü kaçırma ya da geriden takip etmek zorunda kalma gibi bir hataya düşürülmemelidir.

Japonya Bankası Dijital Para Birimi İrtibat ve Koordinasyon Kurulu'nun 5 Temmuz 2022 tarihli ara raporundan ve Banka sayfasından derlediğim bazı bilgiler aşağıdadır[4]:

- Japonya Bankası 2020 Ekim'de kişi ve kuruluşların kullanımı amacıyla CBDC (Merkez Bankası Dijital Para birimi) hazırlanmasına yönelik iradesini açıkladı[5],

- 2021 Mart ayında özel sektör, hükümet ve Japonya Bankası temsilcilerinden oluşan Merkez Bankası Dijital Para Birimi İrtibat ve Koordinasyon Kurulu kuruldu,

- 2021 Nisan'da dijital paraya ilişkin denemeler başladı,

- 2022 Mart ayında dijital paraya ilişkin temel çalışmalar tamamlandı ve Nisan ayında daha karmaşık süreçlere yönelik çalışmalara (2. aşamaya) geçildi[6],

- Merkez Bankaları bilindiği üzere nakit para üretir ve ayrıca elektronik para ihraççılarının izinlerini vb. düzenler. Merkez Bankası dijital parasının üretilmesi ise tüm bu işlemlerden farklıdır,

- Dijital Para Birimi İrtibat ve Koordinasyon Kurulu, Japonya Bankası ile özel kuruluşlar arasındaki oluşacak ilişkiyi, dijital merkez bankası parasının diğer ödeme araçlarıyla ilişkisini değerlendirmeye dönük farklı teknik değerlendirmeler (dikey ilişki, yatay ilişki, gizlilik, veri kaydı, kullanıcı bilgilerinin işlenmesi, sınır ötesi ödemeler) yapmıştır,

- Nihai olarak, Japonya’nın ödeme ve mutabakat sistemlerinin geleceği için araştırmalar devam etmektedir.

Yukarıda özetlenmeye çalışıldığı üzere dijital dönüşümün baş döndürücü bir hızla yaşandığı günümüz koşullarında merkez bankaları, temel görevleri olan ülke para biriminin çıpa vazifesini sürdürmesini sağlamak amacıyla hızlı ve kararlı çalışmalar gerçekleştirmeye devam etmekteler. Değişen ödeme alışkanlıklarına uyum sağlayarak, ekonomik bağımsızlıklarına yönelmesi muhtemel tehlikeleri daha doğmadan engelleme çalışmalarını sürdürmekteler. Japonya da bu ülkelerden bir tanesi olduğu için bu yazımıza konu oldu.

İşte bu noktada tekrar hatırlatmak istediğim husus; Artagan Projesi'nin yalnızca dijital merkez bankası parasını hazırlamakla sınırlı kalmayan, vatandaş üzerinde çok büyük bir yük oluşturan (ÖTV, KDV gibi) vergilerin azaltılmasını ve nihayetinde refahın topluma yayılmasını hedefleyen bir çalışma olduğunu hatırlatmaktır. Kayıtdışı ekonomiye ilişkin hazırlayıp siz kıymetli okuyucuların istifadelerine sunduğum önceki yazılarımda da anlattığım üzere, Artagan kayıtdışı ekonominin önünü kesecek, hırsızın, yolsuzun, haraminin önüne geçerek vatandaşların ve kamunun gelirlerini artıracak bir projedir.

Bu nedenle, Türkiye Cumhuriyeti siyasilerini ve bürokratlarını, yabancı ülkelerin merkez bankalarının bu alandaki çalışmalarını takip etmeye, değerlendirmeye ve Artagan Projesi’nin ufkundan faydalanmaya davet ediyorum.