Tanzimat’la dil, edebiyat ve tarih alanlarında başlayan İlmî Türkçülük, 20. yüzyılın başlarında yayınları ve teşkilatları ile toplum hayatımızda örgütlü ve etkili bir konuma gelmiştir. Devlet yönetiminin benimsediği siyasi akımlardan önce Osmanlıcılık ve ardından İslamcılık meydana gelen gelişmeler sonucu iflas edince Türkçülük, Türk aydınının önünde en önemli seçenek haline gelmişti.

Türkçülük en büyük etkisini edebiyat alanında göstermiştir. Şairlerimiz tarihimizden ve günlük hayatımızdan seçilmiş konularda sade Türkçe kullanarak halk edebiyatının nazım şekilleri ve milli şiir ölçümüz hece ölçüsü ile şiirler  yazdılar. Yazarlarımız da millî konularda yazdıkları hikaye ve romanlar kaleme aldılar. Meydana gelen Millî Edebiyat, 2012 yılında kurulan Türk Ocağı ve yayın organı Türk Yurdu dergisi, aydınlar arasında milliyetçi bir ruhun doğmasına sebep olmuştur. Çanakkale Mucizesi’ne ve Kuvva-yı Millîye ruhunun doğmasına, 2. Meşrutiyet’le Mütareke dönemi arasında (1908-1918) milliyetçilik alanında yapılan çalışmalar ve siyasi gelişmeler sebep olmuştur. Mustafa Kemal ve arkadaşlarını, “Ya istiklâl, ya ölüm!” parolasıyla vatanın kurtarılması azim ve kararlılığıyla 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkaran moral gücün kaynağı da, oluşan bu millî ortamdır.

Mustafa Kemal’i “Atatürk” yapan; “bağımsız bir vatan üzerinde her türlü hak ve hürriyetine sahip medenî bir toplum ve üniter yapıda millî bir devlet” kurma düşüncesidir. 29 Ekim 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin kuruluş felsefesi, bu düşüncedir. “Göktürkler”den sonra Türk adını taşıyan ikinci Türk devletini kuran Atatürk, Cumhurbaşkanlığı yaptığı 1923-1938 döneminde özellikle Türk dili, edebiyatı, tarihi ve kültürü ile ilgili ilmî çalışmalara öncülük ederek Türk kimliğinin ortaya çıkmasına ve oluşumuna büyük katkıda bulunmuştur. Yalnız Atatürk’ün sağlığının iyice bozulduğu son yıllarında bazı komünist aydınlar ve bürokratlar, sessiz ve derinden devlet kadrolarına sızmaya başladılar.

Bu dönemde Almanya’da Hitler’in Nasyonal Sosyalist hareketi, İtalya’da Mussolini’nin Faşist hareketi iktidara gelmişti. Bu arada 10 Kasım 1938’de Atatürk vefat etti ve İsmet İnönü Cumhurbaşkanı oldu. Hitler’in, üstün Cermen ırkını dünyaya egemen kılma hayali, 2. Dünya Harbi’ni tetikledi. Almanya-İtalya ve Japonya’nın oluşturduğu Mihver Devletler, bu harbin öncüsü oldular. Özellikle Alman orduları Polonya’dan başlayarak bütün orta ve doğu Avrupa ülkelerini işgal etti. Bunun üzerine önce İngiltere ve Fransa, sonra Amerika ve Rusya’nın da katılımıyla mihver devletlerin karşısında Müttefik Devletler bloku oluştu.

Alman orduları son olarak Yunanistan’ı da işgal ederek Türkiye sınırlarına dayandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin Başbakanı Şükrü Saraçoğlu, Almanlara şirin görünmek için, 5 Ağustos 1942’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bir konuşma yaparak, “Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız! Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar, aynı zamanda bir vicdan ve kültür meselesidir” dedi.  

Bu arada komünistler Türkiye’deki faaliyetlerini arttırmışlardı. Rusya, müttefik devletler safında oldukça güçlenmişti. Türkiye üzerindeki geleneksel emelleri olan Kars ve Ardahan’ı almak Boğazlar üzerinde egemen olmak istiyorlardı. Almanlar yavaş yavaş her cephede kaybetmeye başlamışlardı. Bu yüzden Türk hükümeti, bu defa da Ruslara şirin gözükmek için  komünistlerin devlet içindeki kadrolaşmalarına ve faaliyetlerine göz yumuyorlardı. Milliyetçilere ise hayat hakkı tanımıyorlardı.

O dönemde komünistlerin karşısına tek başına çıkma cesaretini Atsız gösterdi. Atsız çıkardığı Orhun dergisinin 1944 yılı Mart ayında yayınlanan 15. sayısında Başbakan Şükrü Saraçoğlu’na “Sayın Başvekil, hem Türkçü, hem de Başvekil olduğunuz için bu açık mektubu yazıyorum” diye başlayan bir mektup yazdı. Saraçoğlu’na yaptığı konuşmayı hatırlatan Atsız, mektubunda “Fakat aradan bir buçuk yılı aşan bir zaman geçtiği halde biz, bu Türkçülüğün iş alanına geçmediğini görmekten doğan bir sıkıntı içindeyiz. Fikirler iş haline geldiği zaman manâlanır, buna Ülkü deriz. İş haline gelmeyecek fikirler ise ham hayalden başka bir şey değildir. Yetmiş yıldan beri işlene işlene bugünkü durumuna erişen kuvvetli Türkçülüğün artık tatbikat alanında da kendisini göstermesi zamanı elbette gelmiştir” diyordu.

Atsız, açık mektubunda “Esefle söylemeye mecburum ki, Türkçülük nazariyat safhasında kalmaya devam ederken, bu milletin ve bu ülkenin düşmanı olan solcu fikirler bazen sinsi, bazen açık yürüyerek propagandasını yapmaya devam ediyor” dedikten sonra komünistlerin çeşitli eylemlerinden örnekler veriyordu. Bu açık mektup, memlekette bir bomba etkisi yaptı. Herkes Orhun dergisinin kapatılmasını bekliyordu, fakat dergi kapatılmadı.

Bunun üzerine Atsız, Orhun dergisinin 1944 yılı Nisan ayında yayınlanan 16. sayısında Başbakan Şükrü Saraçoğlu’na ikinci açık mektubu yazdı. Atsız bu mektupta “Bizim Anayasamıza göre komünizm Türkiye’de yasaktır ve devletimiz milliyetçi bir devlettir. Türk ırkının hususi yapısına, ahlakî ve millî temayüllerine aykırı olan komünizmi Türkiye’ye sokmak isteyenler millet bakımından soysuz ve namert oldukları gibi, kanun nazarında da haindirler. Hiçbir millet kendi yapısına düşman saydığı fikirleri kendi ülkesinde yaşatmaz” diyordu.

Mektubun devamında ise başta Maarif Vekaleti olmak üzere Türkiye’de çeşitli devlet kadrolarında istihdam edilen komünistler ve bunların faaliyetleri hakkında bilgiler veriliyordu. Özellikle de 1931 yılında Konya’da Atatürk ve ismet Paşaya hakaret eden bir yazısından dolayı 14 ay hapse mahkum edilen ve buna rağmen Maarif Vekaletine bağlı Türk Dil Kurumu üyeliğine ve Devlet Konservatuvarı Öğretim Üyeliğine atanan Sabahattin Ali üzerinde duruluyordu. Ayrıca Pertev Naili Boratav, Sadrettin Celal gibi öğretim üyelerinin ve Ahmet Cevat gibi bir milletvekilinin, bazı okullardaki bazı öğretmenlerin komünizmi destekleyici  faaliyetleri belirtiliyordu.

Bu ikinci açık mektuptan sonra milliyetçi kamuoyu, komünizmi ve komünistleri protesto eden gösteriler yapmaya ve devlet yöneticilerine protesto mektup ve telgrafları göndermeye başladı. Bu gelişmeler iktidarın tedirgin olmasına ve CHP’de Maarif Vekili Hasan Ali Yücel’in  bakanlığındaki sol faaliyetler nedeniyle eleştirilmesine yol açtı. Önce Atsız Boğaziçi Lisesi’ndeki Edebiyat Öğretmenliği görevinden alındı. Sonra Sabahattin Ali, çevresinin de teşvikiyle ikinci açık mektupta yer alan “vatan haini” ifadesinden dolayı Atsız’ı mahkemeye verdi.

Atsız, aleyhine açılan hakaret davasının duruşmalarına katılmak üzere Ankara’ya gitti. Daha Ankara Garında milliyetçi gençlerin nümayişiyle karşılandı. “Sabahattin Ali- Nihal Atsız davası”nin ilk duruşması 26 Nisan 1944 günü yapıldı. Milliyetçi gençler Adliye binasını ve duruşma salonunu doldurmuşlardı. Mahkeme heyeti duruşma salonuna pencereden girmek zorunda kaldı. Duruşma 3 Mayıs 1944 tarihine ertelendi.

Bu duruşmaya milliyetçi gençler alınmadı. Fakat çok sıkı emniyet tedbirleri alınan Adliye binası milliyetçi gençler tarafından doldurulmuştu. Gençlik Atsız’ı büyük bir coşkunlukla alkışlıyor, lehinde tezahürat yapıyordu. Kısa bir süre sonra bu heyecan fırtınası bütün Ankara sokaklarını sardı. Artık bu dava basit bir dava olmaktan çıkmış, millî bir dava haline gelmişti. Bu olaylarda başta Osman Yüksel Serdengeçti olmak üzere bir çok milliyetçi genç gözaltına alındı ve feci şekilde dövüldü. Nihal Atsız tevkif edildi. Davanın 9 Mayıs 1944’te yapılan karar duruşmasında  Atsız, Sahattin Ali’ye hakaretten 6 ay hapse mahkum oldu. Fakat “millî tahrik” bulunduğu gerekçesiyle ceza 4 aya indirildi ve tecil edildi.

14 Mayıs 1944 tarihinden sonra  Atsız’la mektuplaşan, konuşan ve Orhun dergisini okuyan Nejdet Sançar (Atsız’ın kardeşi), Zeki Velidi Togan, Hamza Sadi Özbek, Nurullah Barıman, Orhan Şaik Gökyay, Fethi Tevetoğlu ve Fazıl Hisarcıklı gibi milliyetçi öğretmen, doktor, subay ve ilim adamlarının evleri arandı. 18 Mayıs 1944 günü yayınlanan resmi bir tebliğle Atsız ve arkadaşları, “Irkçılık ve Turancılık” gayesi gütmek, kurulu nizamı yıkmaya matuf gizli teşkilat kurmakla suçlandılar.

19 Mayıs 1944 günü yapılan Gençlik Bayramı töreninde konuşan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Atsız ve arkadaşlarını çok ağır dille suçladı. Bu nutkun ardından yurt sathında bir “milliyetçi avı” başladı. Birçok milliyetçi üniversite genci  gözaltına alındı ve çok ağır işkencelere maruz bırakıldılar. Bunların çoğu üniversiteden atıldı. Birçok milliyetçi , öğretmen, doktor, mühendis,  subay, memur ve ilim adamı tevkif edildi. Bunların çoğu “Tabutluk” adı verilen bir insanın ancak ayakta durabileceği genişlikteki ve tepesinde 1500-2000 mumluk ampullerin bulunduğu hücrelerde     insanlık dışı işkencelere maruz bırakıldılar.

“Irkçılık ve Turancılık Davası”nda yargılanan 23 Türk milliyetçisi şunlardır:

Nihal Atsız, Nejdet Sançar  (Atsız’ın kardeşi), Alparslan Türkeş, Zeki Velidi Togan, Hüseyin Namık Orkun, Hasan Ferit Cansever, Reha Oğuz Türkkan, Fethi Tevetoğlu, İsmet Tümtürk (Cenap Şahabettin’in oğlu), Cihad Savaşfer, Zeki Sofuoğlu, Muzaffer Eriş, Hikmet Tanyu, Said Bilgiç, Cemal Oğuz Öcal, Cebbar Şenel, Hamza Sadi Özbek, Nurullah Barıman, Fehiman Altan, Fazıl Hisarcıklı, Saim Bayrak, Yusuf Kadıgil, Heybetullah İdil.

Bunların dışında Osman Yüksel Serdengeçti, İlhan Egemen Darendelioğlu, Said Sadi Danişmendgazioğlu, Şevki Ersoy, Ziya Özkaynak, Mehmet Külahlıoğlu ve Necdet Özgelen gibi milliyetçiler  tutuklanıp çeşitli işkencelere maruz kaldıktan sonra serbest bırakıldılar.

Atsız ve 22 arkadaşı hakkında açılan “Irkçılık ve Turancılık Davası”nın ilk duruşması 2 Eylül 1944 tarihinde yapıldı. Haftada  üç gün olmak üzere 65 oturum devam eden bu davada  Atsız ve arkadaşları, İstanbul 1 Numaralı Sıkıyönetim Savcısı Kâzım Alöç’ün ağır ithamlarına karşı, asla taviz vermeden fikirlerini savundular. Bu davanın duruşmaları 29 Mart 1945 tarihinde tamamlandı. Nihal Atsız, 6,5 yıl hapse mahkum oldu, fakat mücadeleyi bırakmadı, kararı temyiz etti.  Askeri Yargıtay da kararı esastan bozdu.

Sonuç olarak diyebiliriz ki, 3 Mayıs 1944’teki Türkçülük şahlanışı olmasaydı, bugün Türk milliyetçiliği fikri, bölücü vatan haini güçlerin önünde sarsılmaz bir kale gibi duramazdı. Türk siyasetini bütünüyle kuşatan ve yönlendiren bir fikir olamazdı. 75. Yılında bugün hiçbiri hayatta bulunmayan 3 Mayıs 1944’ün kahramanları Nihal Atsız, Alparslan Türkeş ve arkadaşlarını rahmet, minnet ve şükranla anıyoruz.