Konsolidasyon Fransızca bir kelime olup, "ekonomide kısa vadeli borçların uzun vadeye dönüştürülmesidir".

Ekonomiden sonra politik literatürde de kullanılmaya başlanmış bu kelime, politikada "güçlendirmek, pekiştirmek, sağlamlaştırmak" anlamında kullanılıyor.

Geçen hafta Sayın Cumhurbaşkanı AKP ve MHP oylarının yeterince konsolide olmadığını açıkladı.

Başka bir açıklamada da anketlere güvenmediğini belirtti.

Öncelikle anketler konusunda İstatistik Bilimi açısından bilgilendirme yaparsak; Güvenilir anket nasıl olur?

Herkesin anlayabileceği dille, ilk şartı, hedef kitleyi temsil etmelidir. Yani, Bolu'da yapılmış bir anket sonuçları Kocaeli’de geçerli olmayacaktır.

İkinci önemli şartı, seçmenler tesadüfi bir şekilde seçilmelidir. Ayıklanarak, seçilerek, tesadüfi olmayan yöntemlerle örnek seçilmemeli.

Üçüncü bir kriter, örnek büyüklüğü yeterli sayıda olmalıdır. Teorik olarak örnek çapı ne kadar büyükse tahmin de o kadar isabetli olur. Bir başka deyişle 1000 kişiyle yapılan anket sonuçları, 100 kişiyle yapılan anket sonuçlarından daha isabetli olacaktır.

Bu üç şartın sağlandığı bir anket uygulamasında gerçek değerlere çok yakın sonuçlar elde edilebilir. Ancak yine de kontrol edemediğimiz faktörlerden kaynaklanan sapmalar olmaktadır.

Bunların en önemlisi, her ulaştığımız seçmenden cevap alamıyoruz. Son genel seçimlerde cevap verme oranı %50 nin de altına düşmüştü. Böyle bir araştırmada eğer herhangi bir partinin seçmeni cevap verme eğiliminde ise, ankete daha çok katılacak ve oy oranı yüksek çıkacaktır.

Diğer başka faktörler, kodlama hataları, anketör hataları, yanlış beyan etme, sanal seçmen bilgisi vs gibi kontrol dışı etmenlerdir.

Bütün bunları üst üste koyduğumuzda tahmin değerleri gerçek değerlerden farklı çıkacaktır.

Sapmalar da tesadüfi dağılım gösterirler. Aynı yerde aynı konuda yapılan çok sayıdaki anket sonuçları da yarıya yakını gerçek değerin altında, yarıya yakını gerçek değerin üstünde çıkacaktır. Eğer bir bölgede birden çok anket sonucu varsa, hepsini toplayıp aritmetik ortalamasını alın en isabetli tahmin bu olacaktır.

ANKETLERİN ÖNEMİ

Seçim dönemlerinde anketler çok ilgi çekmektedir. AKP ile önemi artan bu araştırmalar partiler için önemli bir yol göstericidir. İlk kurulan araştırma şirketleri bu işi ticari bir iş olarak değerlendirip, yönlendirme amacıyla  sanal anket sonuçlarını bazı partiler için avantaj sağlamak için kullandıkları şüphesi doğurmuştur.

1 Kasım seçimleri öncesinde incelediğim 24 anket şirketinin 61 anketinde hiçbir şirketin AKP oylarını tahmin edememesi, dahası bütün tahminlerde gerçek değerinin altında çıkması, HDP ve MHP oylarının da bütün tahminlerde baraj üstünde çıkması anketlerin sıhhati hakkında bir şüphe uyandırmıştır. Yukarıda açıkladığım hususlar ışığında 61 tahminin yarısına yakını gerçek değerin üzerinde çıkmalıydı. O günlerde kamuoyunda çok tartışıldı ve eleştirildi.

Son günlerde hemen hemen her hafta anket yapılırken bir ikisi dışında açıklanmaması da anlamlıdır. Yaptıran siyasi partinin düşük oy oranına sahip olduğu için olabilir mi?

ANKETLER NASIL DEĞERLENDİRİLMELİ? 

Pek çok kişi seçim anketlerini sadece parti oy oranlarıyla değerlendiriyor. Oysa ki anket firmaları artık farklı sorularla daha ayrıntılı sonuçlar çıkarabilecek soruları da sormaktadır. Özellikle seçmenin bir önceki seçimdeki tercihini de sorarak partiler arasındaki oy kaymaları ve seçmen sadakatini ölçebiliyoruz. İlk 2002 seçimleri öncesinde sanıyorum ben kullandım ve yerel gazetede yayınladım. Bir parti için seçmen sadakati ve oy dağılımının partilere göre tasnifi oy oranından daha önemlidir.

Bir partinin oyları en çok hangi partiye gidiyor?

Gelen oylar hangi partilerden geliyor?

Bir önceki seçimde oy vermiş seçmenin ne kadarı tekrar oy veriyor?

Gibi sorulara verilen cevaplar partiler için kıymetli bilgilerdir.

Cumhurbaşkanının seçmenin konsolide olamaması tespitinde anketlere güvendiğini gösterirken, anketlere güvenmiyorum açıklaması anketlerde düşük çıktığının işaretidir.

Ne kadar kötü yapılırsa yapılsın, art niyetle yapılmamış bir anket de bir göstergedir ve genel eğilimi gösterebilir.