Kudüs her üç semavi dinin kutsal saydığı ve paylaşılmadığı kutsal şehir. Uğruna savaşların çıktığı, oluk oluk kanların aktığı ve dinmeyen kapanmayan hala sızdırma şeklinde de olsa kanamanın durmadığı mekân. Dini mitoloji efsanelerle kutsanmış ve paylaşılamayan herkesin sadece kendine ait olmasını istenilen efsanelerle yaratılmış göklerde kurulmuş yerlere indirilmiş kutsanmış şehir. Tarihi mekânların insanlığı ortak malı, dünya tarih mirası kabul edilip, korunması için uluslar arası bir hüviyette sahip olması halinde ancak kavga sebebi olmaktan çıkartılabilir.

Yahudilerce Hz. Davut’un Calut’u öldürüp kral olduğu ve Yahudilerin kurduğu kısa ömürlü bir devlet olması onlar için tarihi miras. Süleyman’ın mabedini yeniden inşa etmek saplantısı mevcut. Hristiyanlar için Hz. Meryem’in doğduğu büyüdüğü yaşadığı ve Hz. İsa’nın dünyaya gelip peygamberliğini ilanı sonrası Roma mahkemesince yargılanıp çarmıha gerildiği yer. Müslümanların ilk kıblesi ve Hazreti Muhammed (s.a.v) Mekke’den Kudüs’e gece yolculuğu ve Miraç’a yükseldiği yer olduğu için kutsal. Her dini grup benim diyor, sahip olmaya çalışıyor. Mekânların ayakta kalması eserlerin korunması, harap edilmemesi ve aslına uygun korunması temel hedef olmalı.

İstanbul’dan Tel-Aviv’e 2 saatlik uçakla yolculuktan sonra Ben Gurion hava alanına iniliyor. Gelişmiş lüks ve güçlü bir devlete geldiğiniz hissi uyandırıyor. Güvenlik kontrolü sıkı vize ile giden normal pasaport daha kolay, yeşil pasaport daha zor ve uzun prosedürden geçiyor. Katı, sert, ceberut bir askeri diktatörlük resmi yok, görevliler Türkçe çoğu biliyor, güler yüzle karşılıyor ama dijital sıkı teknik kontrol var. Güvenlikten geçiş size verilen küçük barkodlu geçiş izni veren kartı cihaza okutarak dijital geçiş yapılabiliyor. Avrupa'dan ve ABD’den daha ileri bir teknolojik hava alanına sahip.

Tel Aviv yemyeşil, her alanı değerlendirilmiş ve yemyeşildi. Osmanlı döneminden sahilde Tel Aviv'e bağlı Bafa sahil kasabası var. Sahilinde eski Osmanlı Camii var, tepede Hristiyan kilisesi var, sahile paralel Osmanlı döneminden kalan eski toplar var. Bafa merkez cadde üzerinde Abdülhamit döneminden yapılmış saat kulesi. 2.Mahmut tarafından yapılmış Mahmudiye külliyesi var. Camii, medrese, şadırvan olan Osmanlıdan kalma eser. Külliyenin yanına Osmanlıdan kalma çeşme mevcut. Bafa’dan Kudüs’e kadar tüm toprak parçası değerlendirilmiş ekilmiş meyve bahçeleri ile dolu yemyeşil bir ülke. Bafa portakalları ile meşhur sahil kenti, halk mutlu yüzlerinde gülümseme ve açık havada müzikli eğlenceler yapılıyor.

Kudüs dâhil İsrail tüm devlet Arapların yaşadığı yerler beton duvarlarla çevrili giriş çıkış İsrail askerlerince sıkı kontrole tabi. Ramallah Filistin sanal devletinin başkenti sadece Araplar yaşıyor. Kendi bölgelerinde okulları var dini, dili, yaşam şekli tüm kültürel yaşam serbest. Gençler az Türkçe, anadili gibi İngilizce biliyor ve Avrupa ülkelerinden gelen Hristiyan arkadaşları ile içki içiyor, gece kulübüne gidip eğleniyor. Yaşlılar dindar ve sinmiş, mutsuz, kurtarıcı bekliyor, camileri doldurup bol dua ediyor. Duvarlar Yaser Arafat ve El Fetih liderlerinin resmi ile dolu. Filistin mücadelesi ulusal ve laik olanlar yabancı kamuoyunca kabul görüyor ve destekleniyor. Yurt dışında çok güçlü bir Filistin lobisi mevcut. Ufak bir haksızlık dünya kamuoyuna medyaya duyuran eğitimli yabancı dil bilen, göçmüş, dünyaya yayılmış Filistinliler var. Kendi bölgesinde her türlü özgürlüğe sahipler. Diline, dinine kültürüne müdahale yok.

Doğu Türkistan’daki Çin zulmünün milyonda biri İsrail’de yok. Uygur dili yasak, ibadeti yasak, kültürü yasak en temel insani tüm haklardan mahrum. Genç kızları zorla Çinliler'le evlendiriliyor, Uygur dilinde eğitim veren tüm okullar kapanmış, Türkçe isim yasak. İnancına kültürüne diline her alanda baskı var. Milyonlarca Uygur hapishanede işkence görüyor Krematoryumda ölüleri yakılıyor tam bir soykırım uygulanıyor.1949 Uygur bölgesinin işgal edildiği zaman ile İsrail devletinin kurulması (1948) arasında 1 yıl fark var. Filistinliler sanal da olsa devletleri, kontrol ettikleri toprakları, dili dini inancı ibadeti kültürü özgür dolayısı ile mücadelenin sonucunu almışlar.

Yahudi bölgesi gelişmiş zengin, müreffeh, temiz, yeşil ve düzenli. Arap bölgesine gelince sokaklar çöp dolu, yeşillik ve temizlik azalıyor. Hijyen zaten yabancı bir kavram! Açıkta elle yapılan yemekler satılıyor. Ama bereketli topraklarda yetişmiş bol sebze, meyve ve tarım ürünleri bizden daha güzel, daha doğal ve daha ucuz. Yedikleri domates salatalık veya diğer meyve sebzenin tadı lezzeti bizimkinden çok daha doğal ve güzel. Onların yediği doğal bizim yediğimiz plastik gibi tatsız kokusuz. Tarımda çok verimli ve doğal bereketli, bolluk içinde bizden daha iyi durumdalar.

Altı gün savaşlarında Mısır'dan işgal ile aldığı Gazze bölgesi havadan denizden ve karadan abluka altında oraya giriş çıkış yasakmış. Mescidi Aksa önünde Gazze’ye yardım diye yardımlar toplanıyor. İlaç yok aç ve muhtaç kardeşlerimize yardım edin diye bağırıyorlar Gazze’ye yardım toplayanlar. Gazze İran destekli radikal dinci Hamas kontrolünde oranın yabancı desteği ve kamu oyu desteği yok. Fetih ve FKÖ ulusal laik olanların yurt dışı meşruiyeti saygınlığı ve başarısı açıkça gözleniyor.

Batı Şeria Filistin Yahudi bölgelerini ayıran çok uzun ve yüksel utanç duvarları ile çevrili. Biri biri içinde karışmayan birebirinden korkan ve nefret eden iki toplum fiziki olarak ayrışmışlar. Ayrışması ve ayrı bir devlet olması en kolay en iyi seçenek gibi duruyor. Yahudiler zengin müreffeh ama güvenlik korkusu ile yaşayan özellikle sonradan yerleşimcilerin çoğu mutsuz ve pişmanmış en fazla da Türkiye’den ve Avrupa’dan göçenler. En sıkıntılı yer El-Halil zırhlı arabaların devriye gezdiği her tarafta sıkı kontrolün olduğu açık ceza evi diyebileceğimiz korkunun sessizliğe büründüğü güvenliksiz tekin olmayan mutsuz korkmuş sinmiş ve her saniyesinin kontrol altında olduğu gözetlendiği yer. En fazla olayın yaşandığı tekin olmayan bölge televizyonlarda bize sunulan şiddet olaylarının en fazla yaşandığı mekân El-Halil.

Nüfus çoğunluk Arap, azınlık Yahudi ve mahallelere tek tek spor salonlarında girdiğimiz dönerli demir güvenlik kapısından ancak giriş çıkış yapılıyor. El-Halil katliamı Barush Goldstein isimli fanatik Yahudi çocuk doktoru tarafından işlenen nefret suçu. Sonrasında Halilirahman camii ikiye bölünüyor bir bölümü Yahudi mabedi, Müslümanlara Hz.İbrahim karısı ve çocuklarının mezarının olduğu bölüm camii olarak kullanılıyor. Büyük Avşar Türkü Musul Atabeyi Nurettin Zengin'in yaptığı Mihrabın biri orada bulunuyor. Nurettin Zengin'in eli ile işlediği diğer şaheser mihrap ise El Aksa Camisi'nin 1969'da Avusturyalı bir fanatik tarafından yakılmıştı.

Lut gölünü besleyen Golan tepesinden gelen Şeria ırmağı Ürdün ile Filistin Batı Şeria sınırını oluşturuyor. Nehrin çamur akan suyunda Hristiyanlar vaftiz olmak için girip çıkıyor. En çok Afrika’dan birazda uzak doğudan misyonerlik faaliyeti sonucu Hristiyanlaştırılmış olanlar vaftiz edilirken gözleniyor Avrupalı Hıristiyan var ama daha az. Kudüs’te Hristiyanlar Hz.İsa’nın yargılandığı mahkemeden ölüp göğe çıktığına inandıkları kıyamet kilisesine kadar geçtiği yolu gezip her durakta dua ve ilahi okuyarak haç yapıyorlar. Lut gölünü besleyen Şeria ırmağından Filistin ve Ürdün su çektiği için kurumaya başlamış denizden su taşıyarak kuruması önlemek için plan yapılmış. Lut gölüne mavi bayrak asılmış, denize girdikleri ücretli lüks plajlar açmışlar.

Cleopatra’nın boğulduğu güzel kızları ile ünlü yeşillikler içinde muhteşem evleri ile çiçekler meyve ve hurma bahçeleri içinde Eriha şehri var. Kudüs’ün en güzel hurmaları burada yetişiyor. İsrail’in tohum geliştirme modern tarım tekniklerini uyguladığı tarım üssü de eriha da. Boş tüm yer hurma ağaçları ekilmiş muhteşem verimli güzel şehir.

Sevmek her zaman sahip olmak değildir.

Sevmek sevdiğine zarar vermemektir.

Sevmek bir çiçeği koklamak seyretmek kadar su ile beslemek onu korumaktır.

Çiçekleri severiz dallarını kırmayız ve yerinden koparmayız, sahip olmak için koparmak onu öldürür.

'Nazlı gelin' taliplerince elde edilmek için öldürülmemeli, parçalanmamalı ve zarar verilmemeli.