Türkiye ekonomisi 2012 yılında yüzde 2,2 büyüdü, büyüme yüzde 4 olan hedefin çok çok altında kaldı. Merkez Bankası’nın ekonomide yumuşak inişi sağlamak için attığı adımlar beklenenden fazla olumsuz yansıdı. Yumuşak iniş serte döndü, 2012’de iç talep daraldı, yatırımlar geriledi, sanayi durdu. İhracatın katkısının devam etmesi de ekonomiyi hızlandıramadı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun dün açıkladığı verilere göre 2012 yılında iç tüketim yüzde 0,7 daraldı ve büyümeyi 0.6 puan düşürdü. Özel sektör yatırımları yüzde 4,5 geriledi ve büyümeyi 1 puan aşağıya çekti. İmalat sanayi yüzde 1,9 büyüdü ve ekonomiye katkısı sadece 0.5 puan oldu. 2012’nin son çeyreği ise tüm çeyreklerden daha kötü geçti. Büyüme yüzde 1,4’te kaldı ve 2009’un son çeyreğinden beri görülen en düşük büyüme gerçekleşti.
Özel yatırımlar durdu
Mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki çeyreğe göre değişmezken, takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2012 yılı son çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1,4’lük artış gösterdi.
Büyüme kompozisyonuna bakıldığında; yurtiçi tüketim büyümeyi 0.6 puan aşağı çekerken, devletin tüketim harcamaları 0.9 puan, devletin yatırım harcamaları 1 puan yukarı taşıdı. Özel yatırımlar büyümeyi 1.9 puan, stok değişimleri ise 0.9 puan düşürürken, net ihracatın katkısı 2.9 puan oldu. Özel yatırımlar son çeyrekte yüzde 9,2 geriledi, yılın tamamında düşüş yüzde 4,5 oldu.
Ekonomistlere göre büyüme verileri ekonomide yavaşlamanın beklenenden daha sert gerçekleştiğini ortaya koyarken PMI, reel sektör güven endeksi, sanayi üretimi gibi öncü göstergeler 2013’ün ilk çeyreğinde büyümede yavaş da olsa canlanmanın başladığına işaret ediyor. Asıl toparlanma ise ikinci çeyrekte kendini gösterecek. TÜİK 2012’nin 1. ve 2. çeyrek verilerini revize etti.
İhracat ilk çeyrekte % 3.3 arttı
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, ihracat ilk çeyrekte geçen yıla göre yüzde 3.3 artışla 36.48 milyar dolar olurken, toplam ihracattan yüzde 14.6 pay alan otomotiv endüstrisi, ihracatını yüzde 0.4 arttırarak 5.15 milyar dolar ile ilk sırada yer aldı. İlk çeyrekte otomotiv endüstrisini 4.33 milyar dolar ile hazırgiyim ve konfeksiyon, 4.23 milyar dolar ile kimyevi maddeler ve mamuller sektörleri izledi. İhracat mart ayında ise yüzde 0.3 artarak 12.55 milyar dolar oldu. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Avrupa Birliği’ne ihracatımız martta yüzde 4 azalırken, Ortadoğu’ya yüzde 4, Afrika ’ya yüzde 4, BDT’ye yüzde 1 artış gösterdi” dedi.
2012’DE BÜYÜMEYİ HANGİ KALEM NASIL ETKİLEDİ?
Talep
Hanehalkları tüketimi -0.5
Devletin tük. harcaması 0.6
Devletin yatırımları 0.3
Özel sektör yatırımları -1.0
Stok değişmeleri -1.3
İhracat 4.1
İthalat 0.0
Üretİm
Tarım 0.3
İmalat sanayi 0.5
İnşaat 0.0
Perakende ve ticaret 0.0
Oteller ve lok. 0.1
Ulaştırma haberleşme 0.5
Finans sektörü 0.4
Gayrimenkul, kiralama 0.2
Mali aracılık hizmetleri 0.3
Vergi süspansiyon 0.1
Merkez kemerleri gevşetecek
Büyüme verileri mart ayı Para Politikası Kurulu toplantısında, ekonomistlerin tamamına yakınını şaşırtarak faiz koridorunun üst bandını 1 puan düşürüp, zorunlu karşılıkları arttırmayan Merkez Bankası’na gevşek para politikasını sürdürme imkânı sağlayabilir. Düşük faiz ortamının yurtiçi özel tüketime ve bir miktar gecikmeyle de yurtiçi özel yatırımlara destek olacağını belirten analistler, “Ancak, burada da üst sınırı Merkez Bankası belirleyecek. Banka, 2013 yılında ‘dış talepteki toparlanma ölçüsünde iç talebin büyümeye katkı yapmasına izin vereceğiz’ diyerek dengeli bir büyüme sinyali veriyor. Bu nedenle, büyümede oluşabilecek yukarı yönlü riskler iç talepten ziyade büyük ölçüde küresel ekonomideki iyileşmeye ve/veya ihracat pazarlarındaki çeşitlenmenin devamına bağlı olacak” değerlendirmesinde bulundu.
%2,2’LİK BÜYÜMEYİ NASIL YORUMLADILAR?
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan
Biraz acı fren oldu
Daha fazlası da olabilirdi, biraz ‘acı fren’ oldu... Türkiye’nin gerçek büyüme performansı bunun çok daha üzerinde. Bu rakam frene fazla basıldığını gösteriyor. İç talepteki daralma büyüme hızımızı aşağı çeken bir gelişme oldu. Ne yazık ki büyümenin bir tarafı eksik kaldı. Ben hem iç talebin hem net ihracatın katkı vermesi gerektiğine inanıyorum. Gelecek yıllarda da bunu göreceğimizi düşünüyorum.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek
% 2,2 büyüme başarı
Küresel ekonomideki yavaşlamaya, en büyük ticaret ortağımız olan Avrupa Birliği’ndeki krizin derinleşmesine, bölgemizde artan jeopolitik gerginliklere ve yüksek seyreden petrol fiyatlarına rağmen Türkiye’nin yüzde 2.2 büyümüş olması bir başarıdır. Bu yıl büyümenin dengeli biçimde hızlandığı bir yıl olacak ve Orta Vadeli Program’da öngörüldüğü üzere yüzde 4 civarında gerçekleşmesini bekliyorum.
İTO Başkanı Murat Yalçıntaş
Üretim çarkları durdu
Merkez Bankası’nın uyguladığı sıkı para politikalarıyla yumuşak bir iniş gerçekleşti. Ama artık biraz daha dikkat etmeliyiz. İç tüketim çok fazla yavaşladı. Diliyorum bu yumuşak inişin artık sonuna gelelim. Öncü göstergelerin açık bir canlanmaya işaret etmediği de göz önüne alındığında, 2013’ün ilk yarısında da yavaşlama beklentisi hâkimdir. İmalat sanayiindeki daralma çarklarının durma noktasına gittiğini gösteriyor.
ASO Başkanı Nurettin Özdebir
Vur derken öldürdüler
Net ihracat büyümeye 4 puanın üzerinde bir katkı yapmıştır. Eğer dış ticaretin bu pozitif katkısı olmasaydı 2012’yi küçülerek kapatırdık. İhracattaki artış sürüyor ancak veriler, geçen yıl büyümeye pozitif katkı yapan net ihracatın bu yıl bunu başaramayabileceğini gösteriyor. İç talebi ‘vur derken öldürmenin’ bedelini yüzde 2,2’lik büyümeyle ödedik.