Doğalgaz dağıtım şirketleri ve belediye payları.

“BELEDİYELERDE SİSTEMATİK SORUNLAR VE ÇÖZÜMLER” kitabımı yazarken, Belediyelerin bölgelerindeki Doğalgaz Dağıtım şirketlerinden alması gereken bedelsiz %10 payların verilmediğini, eksik verildiğini, bazı belediyelere Yönetim Kurulu Üyeliklerinin verilmediğini ve muhasebeleştirilmesinde hatalar yapıldığını gördüm.

Bunun üzerine Türkiye’de doğalgaz dağıtım şirketlerini incelemeye başladım. Asıl konum olan YEREL YÖNETİMLER açısından baktığımda bazı tutarsızlıklar ve kanuna aykırılıklar olduğunu tespit ettim.

Kolay anlaşılabilmesi için birkaç tablo halinde karşılaştırmalı olarak yaşananları okuyucularımla buluşturmaya karar verdim. (Birkaç ay içinde basılacak.)

4646- DOĞALGAZ PİYASASI KANUNU Md. 4.4.g; Doğal Gaz Piyasası Kurulundan dağıtım lisansı alan şirket, yetki aldığı şehirdeki belediye veya belediye şirketini sermaye şartı olmadan, %10 ortak olmaya davet etmek zorundadır.

Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği Md. 21.1; Md. 21.1; "Dağıtım lisansı alan şirket, lisans yürürlük tarihinden itibaren 1 ay içinde, yetki aldığı şehirdeki belediye veya belediye şirketini sermaye koyma şartı aramadan, %10 ortak olmaya davet eder. Belediye veya belediye şirketinin hisse almaması veya bir yönetim kurulu üyeliğine hak kazanamayacak oranda hisse alması halinde, şirket durumu Kuruma bildirir. Bu sermaye bedeli, defaten ve peşin ödenmek kaydıyla en fazla %20 oranına kadar artırılabilir.”

Doğalgaz Piyasası Lisans yönetmeliğine göre şirket paylarının %10 ve daha fazlasını temsil eden payların, doğrudan veya dolaylı olarak bir gerçek veya tüzel kişi tarafından edinilmesi ile bir ortağa ait payların tüzel kişilik sermayesinin %10’nu aşması sonucunu veren pay edinimleri ve/ veya bir ortağa ait payların şirket sermayesinin %10’nun altına düşmesi sonucunu veren pay devirleri için her defasında EPDK’dan kurul onayı alınır.

BURSAGAZ ve ESGAZ 2002/ 47 sayılı özelleştirme yüksek kurulu kararıyla özelleştirme kapsamına alınmış. Satış sonrası Bursa BB ve Eskişehir BB %10 payları iade edilmiş ve/ veya korunmuş.

BAŞKENT GAZ ise 2013’de %100 hissesi özelleştirilmiş. Detaylar “BELEDİYELERDE SİSTEMATİK SORUNLAR VE ÇÖZÜMLER” isimli kitabımdan alıntı yapılarak aşağıdaki tabloda verilmiş ve Sayıştay web sitesinin 2013 ile 2014 denetim raporlarında ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

4646 sayılı kanun ve ilgili yönetmeliğe göre %10 belediye hissesi korunarak en fazla %90 hisse satışı yapılması gerekirken ÖYK- Özelleştirme Yüksek Kurulunun, dışarıdan baktığımızda; Hatalı olarak blok hisse satışı ile Ankara BB’nin hisselerini sattığı görülmektedir. İhaleyi alan Torunlar AŞ de Ankara BB’ne davet gönderip %10 bedelsiz payı devretmemiş/ iade etmemiştir. Tabii ki bu durumu da ikinci kez EPDK’na sordum.

EPDK ilk cevabında; “…dağıtım şirketlerinin yetki aldığı şehirdeki belediye veya şirketini sermaye koyma şartı aramaksızın, %10 dağıtım şirketine ortak olmaya davet etmesi hususu, Kanun koyucu tarafından herhangi bir şekil şartına bağlanmamıştır. Bu kapsamda dağıtım şirketlerinin dağıtım bölgelerinde bulunan belediye/ belediyeler veya belediye şirketini davet edip etmedikleri Kurumumuz tarafından takip edilmektedir.” Cevabını aldım. Onlarca örnek var ki, tüm il ile ilçe- belde belediyeleri ortak değil. Birçoğu ortak olsa da yönetim kurulu üyeliği yoktur.

BAŞKENTGAZ Torunlar AŞ’ne satılınca Ankara BB’nin neden %10 ortak edilmediğini EPDK’ya sorduğumda ise hayretler içinde kaldığım bir cevap ile karşılaştım..! Kaç milletvekili bu konuyu biliyor acaba..!!

2013’de özelleştirilen BAŞKENTGAZ’ın önce %80 hissesi ÖİB’na devredilmişti. EPDK’nın verdiği cevaba göre;

“04.07.2012 tarihli 6353 sayılı Kanun Md. 23 ile 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununa Geçici 3’ncü madde eklenerek. “Bu paragrafın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içerisinde Başkentgaz AŞ sermayesindeki %20 hisse de ÖYK’nca özelleştirme kapsam ve programına alınarak daha önceden özelleştirme kapsam ve programına alınmış %80 hisse ile birlikte blok satış yöntemi uygulanarak ÖİB tarafından 4646 sayılı Kanun çerçevesinde özelleştirilir. BAŞKENTGAZ AŞ hakkında 4646 sayılı Kanunun Md. 4.4.g alt bendi 6 ve 7’nci paragrafları uygulanmaz.” hükmü eklenmiş. Yani 2001 tarihli 4646 sayılı kanun hükmü, bir Geçici madde ile değiştirilerek EPDK da devre dışı bırakılmış. Sanki bir hazırlık yapılmış. Hani çok eskilerde bir gecede çıkartılıp, ertesi gün iptal edilen “tokyo terlik” teşviki vardı.!

EPDK cevabının son satırında; “Ayrıca konu husus Ankara BB tarafından yargıya taşınmıştır. Bilgilerinize sunulur.” Yazılı. Acaba sayın Mansur YAVAŞ’mı, yoksa eski yönetim tarafından mı yargıya taşındı!? Araştırıyorum.

Kanun koyucu, stratejik önemde ve bir kamu hizmeti niteliğinde olan doğalgaz dağıtımının, büyükşehir veya il mücavir alanında denetimi ile vatandaşların haklarının gözetilmesi amacıyla görev verdiği ilgili belediyenin bu denetim hakkını elinden alınmış gözüküyor. En azından doğalgaz kaynaklı hatalı montaj ve patlamalarından Ankara BB ve ilçe belediyeleri sorumlu değil mi? BAŞKENTGAZ sorumluluk alanında mücavir alandaki ilçe belediyeleri olduğu gibi, ayrıca Şereflikoçhisar, Haymana, Evren, Güdül, Nallıhan, Çamlıdere ilçeleri de var.

EPDK’na bu konuda sorduğum bir soru üzerine cevaben özetle; “Denetim hakkı EPDK’nın olup, belediyelerin böyle bir yetkisi (denetim) yoktur” diyor.

Diğer taraftan kanun koyucu ilgili belediyelerin doğalgaz dağıtım şirketlerinin elde ettiği temettü gelirleri ile daha iyi hizmet sunulması için kamu kaynağı niteliğinde belediye geliri yaratmış (Aynen müze payı, maden payı vb. gibi ciro üzerinden % pay veriliyor.) düşüncemi de EPDK ile yaptığım bir yazışmada dile getirince, faklı düşündüğümüzü öğrendim. Özetle; “Amaç kamu kaynağı yaratmak olmayıp, doğalgaz dağıtım şirketlerinin şehir içi kazılar esnasında belediye ile koordine etmesi için %10 bedelsiz pay verildi” diyor.

Ben de cevaben; Öyleyse Telefon şirketleri de şehir içinde kazı yaparak hat döşüyor ama “Geçiş hakkı” adı altında her yıl güncellenen maktu ücret alınıyor, o halde Telekom şirketlerinden de bedelsiz %10 hisse payı alınsın dedim. Bu yazışmaların tümünü detaylı olarak kitabımda yayınlayacağım.

Ankara BB 2013’den bu yana dağıtılmış kar paylarından kendisine düşen kısmını, zamanaşımına uğramadan faiziyle birlikte almaya hakkı vardır diye düşünüyorum. Konu yargıda olduğuna göre zamanaşımı nasılsa olmaz bekleyelim.

Ancak BAŞKENTGAZ 2021 Haziran ayında halka açılmış ve hisseleri 13- 13,5 TL üzerinden işlem görmektedir. %10 pay karşılığı 70.000.000 TL hisse sahibi olması gereken Ankara BB (Ve ilçe belediyeleri) yaklaşık 950.000.000 TL civarında bir varlığından yoksun bırakılmıştır. (BAŞKENTGAZ sermayesi 700.000.000 TL)

Yazarın notu; “Mevzuat ciddi eksikliklerle doludur. Bence şirket karının dağıtılmama kararı alınması, belediyenin hissesi oranında kendisine düşen kar paylarını kapsamamalıdır. Belediye yatırımcı olmayıp, görevi yatırımın finansmanına katkı ve şirketin hisse değerini artırmak değildir. Kar etmek hiç değildir. Ortada yaratılmış kamu kaynağı olup, Kâr dağıtılmasa da belediyeler, hissesine düşen kısmı/ payı almalıdır. Belki yeniden bir düzenleme yapılarak, Müze ve Maden payında olduğu gibi ciro üzerinden maktu bir % pay verilmeli, kar belli oranları aşınca hissesi oranında ekleme yapılmalıdır.”

Bu görüşümü de CİMER üzerinden Hazine ve Maliye, Ticaret, Enerji, Çevre ve Şehircilik Bakanlıklarına iletilmek üzere Bilgi Edinme Başvurusunda bulundum.

Liyakatli belediyecilik ile ŞEFFAFLIK VE HESAP VEREBİLİRLİĞİ kendisine ilke edinen sayın Mansur YAVAŞ, Ankara halkına hizmet olarak dönecek olan BAŞKENTGAZ kar paylarını geçmişe dönük olarak tahsil ettiğinde büyük bir yanlış düzeltilmiş olacaktır. NOT: Bu konudaki düşüncelerimi Ankara BB ile paylaştım.

“TÜRKİYE’NİN DOĞALGAZLA İMTİHANI” kitabımdan bazı kesitler paylaştım. Çok daha ilginç bilgiler ve raporlardan alıntılar ile konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler, birkaç ay sonra çıkacak kitabımı mutlaka okumalı.