Türk Kadını ve Siyasetteki Yeri

Cemile ALBAŞ

 

Kurtuluş savaşından başlayarak Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun her safhasında yer alan “Türk Kadını” 20 Mart 1930'da belediye seçimlerinde seçme hakkı kazandı. 1933'te Köy Kanunu'nda muhtar seçme ve köy heyetine seçilme hakkı düzenlendi. Milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkına ise 5 Aralık 1934'te yapılan anayasa değişikliğiyle kavuştular.

8 Şubat 1935'de ilk defa meclis seçimlerine katılan Türk kadınları V. Dönem (1935-1939) ‘de TBMM’de 17 sandalye elde ettiler. Kadın milletvekillerinin sayısı 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan “ara seçimi” ‘de ise Çankırı Milletvekili olarak seçilen emekli öğretmen Hatice Özgenel ile bu sayı 18’e çıkmıştır. Kadınlar Meclis’teki tüm milletvekillerinin % 4,5’ini oluşturdular. 

1983-2015 yılları arasında yapılan seçimlerde Türk kadının seçmen ve milletvekili olarak durumu aşağıdadır:

Yıl

Seçmen Sayısı

M.V Sayısı

Kadın M.V. Sayısı

Kadın M.V. %

1983(*)

19.766.366

399

12

3

1987

26.376.926

450

 3

0,6

1991

29.979.123

450

 8

1,8

1995

34.155.981

550

13

2,3

1999

37.495.217

550

23

4,2

2002

41.407.027

550

24

4,4

2007

42.799.303

550

50

9

2011

52.806.322

550

79

14,3

2015

56.608.817

550

98

17,8

2015

56.949.009

550

81

14,7

(*) 1983 milletvekili genel seçiminde ANAP, aday listesindeki isim eksikliğinden dolayı, Bingöl'de 3 milletvekili yerine 2 milletvekili çıkartmıştır. Bu nedenle Meclis'e 400 milletvekili yerine 399 milletvekili seçilmiştir.

Yukarıdaki tablodan da açıkça görüleceği üzere 1983-2015 yılları arasında yapılan seçimlerde kadınlar %17,8 oranında 98 milletvekili ile 7 Haziran 2015 Milletvekilliği seçimlerinde TBMM’de en yüksek temsil oranına ulaşmıştır.

2011-2015 yılları arasında yapılan seçimlerde kadınların toplam seçmen içindeki sayısal dağılımı aşağıdadır.

Yıl

Seçmen Sayısı

Kadın Seçmen Sayısı

Kadın Seçmen %

2011

52.806.322

25.434.701

48,16

7 Haziran 2015

56.608.817

27.248.508

48,13

1 Kasım 2015

56.949.009

27.425.654

48,15

 

Yukarıdaki tablo “Türk Kadını” ‘nın önemini seçmen olarak da göstermektedir. Bu tablodaki rakamsal değerler kayıtlı seçmen sayısı üzerindendir.

Türkiye’de “Sandığa Gitmeyen Seçmen” sayısının ortalama 7 milyon olduğu dikkate alındığında Türkiye’de  “Kadın Seçmen” ağırlığını bundan sonra daha da çok hissettirecektir.

Yukarıdaki tablolar “Kadın Seçmen” sayısının eski yıllara göre sayısal/oransal olarak arttığını göstermekle beraber halen seçmen içindeki gücüyle orantılı olarak TBMM’de temsil edilmediği hususu tartışmasızdır. Bir başka ifade ile temsil sayısı/oranı konjonktüre göre değişmektedir.

Türkiye’de TBMM’de yer alan partilerden “Kadın Kotası” uygulaması yapan iki parti vardır. Bunlar Cumhuriyet Halk Partisi ile Türkiye siyasetine henüz dahil olmuş olan İYİ Parti’dir.

İYİ Parti’de İl/ilçe yönetimlerinde ve Milletvekilliği seçimlerinde “Kadın Kotası” % 25 oranındadır.

"Yeryüzünde gördüğümüz her şey, kadının eseridir." - Mustafa Kemal Atatürk