Bir önceki yazımızın konusu ekmek idi. Halkın en temel besin maddesi olarak gerektiği kadar destek görmediğini ve haksız fiyat artış taleplerinin kolay uygulamaya geçtiğini rakamlarla açıklamıştım. Tüketicinin satın alma gücünü bloke ederek diğer ihtiyaç maddelerine pay bırakmadığını da anlatmaya çalışmıştım.

Simit ise tek başına bir ara öğün geçiştirme ürünüdür. Yani jokerdir. Hiçbir şey bulamasanız veya alamasanız idare etmenizi sağlar. Ekmekten farkı ise daha fazla kontrol dışı kalmasıdır. Enflasyon dönemlerinde fiyatları tırmandırmak isteyenler için ekmek ve kırmızı etten sonraki en elverişli üründür. 

Şimdi simit fiyatlarının tarihsel gelişimine bakalım :

 . 5 Ocak 2020 - Bu tarihten itibaren İstanbul’da 1,75 TL’ye satılan 100 gramlık simitin fiyatı 2 TL olmuştu.

 . 10 Şubat 2021- Bu tarihten itibaren İstanbul’da 2 TL’ye satılan 100 gramlık simitin fiyatı 2,5 TL’ye yükseltilmişti.

 . 8 Kasım 2022- 100 gramlık simit fiyatı 5 TL’ye çıkmıştı. Bu tarihten önce de aynı simitin fiyatı 3,5 TL idi. 

 . 14 Ocak 2023 - 100 gramlık simit resmi tarifede 5 TL iken, 7,5 TL’ye satanlarla ilgili İstanbul Un- İş Esnaf Sanatkarlar Odası Başkanı Şaban Özdemir, “Bizim bir zam kararımız yok. Maalesef bunlar art niyetli insanlar” demişti.

 . 23 Ocak 2023 - İstanbul’da tarife dışı şekilde 7,5 TL’ye satılan simitin fiyatı Kocaeli’de resmi kararla 7,5 TL yapılmıştı. Bu ilde de yetkili merciler tarafından fiyat açıklanmadan önce simit 5 TL yerine gayri resmi olarak 6 TL’den satılıyordu zaten. (Özgür Kocaeli).

 . 24 Nisan 2023 - Bazı yerlerde 6-7 TL’den satılan sokak simiti bazı pastanelerde 12 TL’ye satılmaya başlanmıştı.(TV 100)  İşte ip burada kopmuş  ve tam bir kaos yaşanmaya başlamıştı.

 . 8 Temmuz 2023- Simitin resmi fiyatı 10 TL oldu. 

 . Henüz 2024 yılına girilmeden önce Kasım 23’teki tablo; fiyat tarifesine göre                        10 TL’ye satılması gereken simiti 12 TL’ye satanların sürdürdüğü rahatlıktı…

İstanbul Un-İş Esnaf Sanatkarlar Odası Başkanı Şaban Özdemir, “Fiyat tarifesine göre simitin 10 TL olduğunu, 12 TL’ye satanların fırsatçılık yaptığını” söyleyerek tüketicilere de mesaj göndermişti; “Denetim yetkisi belediyelerde, müşterilerimiz fiyat tarifesi dışında simit satanları belediyelere şikayet etmeli” demişti. (Medyascope)

 . 20 Aralık 2023 - İstanbul Halk Ekmek 2024 yılı simit fiyatını 7 TL olarak açıkladı.

 . 1 Ocak 2024 öncesi İstanbul’da resmi olarak 100 gramı 10 TL’ye satılan simitin fiyatı yeni yılla birlikte 12,5 TL’ye yükseltildi. Bu rahatlık Halk Ekmek’in 7 TL’lik yeni fiyatından kaynaklanmaktaydı. Yüzde 78,5 oranındaki fazlalık ise vicdanları hiç rahatsız etmiyordu…   

 . 30 Nisan 2024 tarihli Resmi Gazete’de yönetmelik değişikliği ile simit fiyatı tarifesinde Ticaret Bakanlığı onayı zorunlu hale getirildi. Bakanlık simit fiyatlarında değişiklik için olumsuz görüş verirse, yeni tarife talebi gerekçeleriyle birlikte tekrar Bakanlık görüşüne sunulacaktı.

Bana göre süreç olumlu sonuçlanmadan mevcut fiyat tarifesini değiştirenler hakkındaki cezai yaptırımın da yönetmeliğe ilavesi uygun olurdu. Zira görüldüğü gibi belediye denetimleri simitteki fiyat karmaşasını önlemeye yetmemiş ve Bakanlık da böyle bir karar almaya mecbur kalmıştır.

Peki Bakanlık onayı duruma ne kadar etki etmiş, ona da bakalım…

 . 27 Haziran 2024 – İstanbul’a komşu il Kocaeli’de 100 gram simitin 15 TL’ye satılmasına ilişkin teklif Ticaret Bakanlığı’na sunulmuştu. Bayram sonrası Bakanlık kararını açıkladı; tavsiye niteliğindeki karar olumsuz çıktı. Buna rağmen Kocaeli Pastacılar Odası Başkanı Fatih Aysel, bakanlığın tavsiye kararı olumsuz dahi olsa simitin 15 TL’den satılabileceğini söylemişti.

Bitmedi. Ticaret Bakanlığı 12 Temmuz’da ikinci defa 15 TL için olumsuz görüş bildirdi. Buna rağmen yukarda da belirttiğim gibi bu fiyata geçme hazırlığı yapılmaktaydı. (Özgür Kocaeli)

Sonuç olarak; top böyle ortada kaldığı sürece (karar tavsiye niteliğinde olunca), yukarda birçok defa gerçekleştiğini gördüğümüz  üzere tüketici aleyhine karar almak veya emrivaki uygulamalar yapmak kolaylaşır. Süreci sıralı şekilde anlatmamın ve sonunda Kocaeli uygulamasına da bağlamamın bir sebebi var. Bu bir salgındır; örneğin Kocaeli’nin ilçesi Gebze’de 15 TL’ye simit satılırken, yürüme mesafesindeki İstanbul’un ilçesi Tuzla’da daha ucuza mı satılacaktır ?

Nitekim İstanbul’da şu anda 100 gram simit artık 15 TL’ye satılmaktadır.

Son 2 senede ; Haziran 2022’de 3,5 TL olan simitin, Haziran 2024’te yüzde 329 artışla 15 TL’ye ulaşmasının hiçbir haklı gerekçesi yoktur.

Un, asgari ücret, kira ve diğer bütün girdilerin hiçbirinde yüzde 200 üzerinde bir artış söz konusu değildir. Zaten yetkili makamların olumlu görüş vermemesi de muhtemelen bundan kaynaklanmaktadır.

Elbette esnaf ve çiftçi bilinen küresel usuller ile desteklenmelidir. Ancak aynı şekilde korunması gereken tüketicinin cebinden aktararak değil…

Kaldı ki; kâr enflasyonu ile mücadele, maliyet ve talep enflasyonlarını önlemekten daha da kolaydır. Gerek ekmek gerekse simit için fiyat artış taleplerine onay beklemeden emrivaki uygulamaya geçen işletmeler için ruhsat iptali dışında çözüm yoktur.

“Simit fiyatına karışılmasın, serbest piyasa şartları işlesin” diyen açgözlü zihniyetin tek bir amacı vardır; daha az satarak bile daha fazla kazanmaktır. Acil gereken tedbir ise; satın alma gücünü kaybetmiş halkın en önemli ikinci gıdasını da her türlü koruma (fiyat  ve kalite) altına almaktır.

Zira alternatifsiz bir gıda ürünü piyasanın insafına terkedilemez.